Είχα πολύ καιρό να ταξιδέψω ως τουρίστρια στο εξωτερικό…Η τελευταία φορά ήταν πριν τέσσερα χρόνια. Και μέχρι που επισκέφτηκα για τέταρτη φορά την Ιταλία δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο μου είχε λείψει το ταξιδι σε μια ξένη χώρα όπου το μόνο που θέλω να κάνω είναι να περπατήσω στους δρόμους χαζεύοντας μνημεία και μαγαζιά, δοκιμάζοντας την τοπική κουζίνα και αδειάζοντας εντελώς το νου…“Il bel far niente” που σημαινει η ομορφιά του να μην κάνεις τίποτα…
Το ταξιδι ξεκίνησε απο την Αθήνα με το κτελ με αρχικό προορισμό την Ηγουμενιτσα μια μέρα του Αυγούστου. Απο κει θα πάρουμε το πλοίο για Μπάρι. Ο ενθουσιασμός ήταν μεγάλος.
Ταξιδι με τρενο! Ισως ο μονος τροπος οπου μετραει η διαδρομή κι οχι ο προορισμός. Ο προορισμός εξάλλου δεν έχει καμιά σημασία!…
Φτάνουμε το πρωί στο Μπάρι γύρω στις 09.30 το πρωι…Ο καυτός Μεσογειακός ήλιος μας υποδέκτηκε μαζί με την υγρασία του μέρους και την αρμύρα της θάλασσας. Στο νου μου ήρθαν αποσπάσματα από βιβλίο της Μαργκεριτ Γιουρσεναρ μια Γαλλίδας συγγραφέως που μελέτησα κάποτε στο πανεπιστήμιο ως φοιτήτρια η οποία για μένα είχε κάνει διατριβή στην περιγραφή του πως καίει ο ήλιος στη Μεσόγειο αλλά και πόσο θρεπτικός είναι. “Le soleil est la molécule , le foyer d’éternité, que chacun porte en soi, saluer le soleil levant en pensant qu’il faut faire le mieux possible pendant cette journée-là dans les limites de son pouvoir” ” ο ήλιος ειναι το κύτταρο, η πύλη στην αιωνιότητα που ο καθένας μας έχει μέσα του. Ο χαιρετισμός στον ανατέλλοντα ήλιο με τη σκέψη ότι πρέπει να κάνουμε το καλύτερο δυνατό στη διάρκεια της μέρας στα όρια των δυνατοτήτων μας”.
Ζαβλακωμένοι από το ταξίδι προχωρήσαμε για να κατευθυνθούμε προς το κέντρο της πόλης όπου ήταν ο σταθμός των τρένων. Ρωτήσαμε οδηγιες πως να παμε μιλώντας σπαστά ιταλικα για να ερθουμε σε επαφή με τον κόσμο. Ολοι μας έλεγαν ότι ο σταθμός ειναι μακριά ” lontano”. Σε καποια στιγμή ειχαμε δυο επιλογές : να πάμε απο τον κεντρικό δρομο η απο τα καντούνια, τα στενα σοκάκια της παλιας πολης του Μπαρι. Αποφασίσαμε να διασχίσουμε την παλια πολη..
…Μαγεία! Ειναι γεγονός οτι οποιαδήποτε πόλη της Ιταλιας μικρή ή μεγάλη, με πλούσια ιστορία ή οχι και τόσο πλούσια, ειναι μοναδική. Μπερδεμενα δρομάκια, καμάρες -πορτίκο όπως τα λένε- και μια ιδιαίτερη μυρωδιά…οχι τοσο ευχάριστη, κατι μεταξύ μπουγαδας με πινελιές από υπονομο! Ανέπνευσα..μμμ, ναι σιγουρα είμαι στην Ιταλια! Οι αισθησεις ολες εχουν χτυπήσει κόκκινο. Σαν να είναι μολις ξυπνάω, έτοιμη να γευτώ ό,τι μου θα μου προσφερθεί στη διάρκεια της μέρας παρόλη την κούραση. Η κούραση δε μετρούσε.
Βγαίνοντας από τα σοκάκια φτάνουμε στον κεντρικό δρόμο της πόλης. Κόσμος πολύς, αυτοκίνητα, βουή, ζωή! Τα μαγαζιά του πεζόδρομου είχαν πολυ ωραίες βιτρίνες με ρούχα απο πολύ γνωστές μάρκες και ακριβούς οικους μόδας.
Φτάνουμε στον κεντρικό σταθμό ο οποίος είχε 17 αποβάθρες -binari – όπως τα λένε στα ιταλικά και δεν εχει να ζηλέψει τίποτα απο άλλους μεγαλύτερους σταθμούς. Το Μπάρι εξάλλου ειναι κομβικό σημείο συνδεει το νότο με τις πόλεις του βορρα.
Είχαμε πολυ χρόνο και έτσι περιπλανηθήκαμε στην πολη.
…Βασικά καθήσαμε σε ενα καφε στον πεζόδρομο όπου δοκιμάσαμε biscotti και cornetto με καφε εσπρεσο. Το μπισκότι ηταν σαν ενα μεγάλο μπισκότο με γέμιση μαρμελαδας ομως δε θυμιζε τιποτα τα τυποποιημενα μπισκοτα η οπου αλλου εχουμε δοκιμασει σε ζαχαροπλαστεια. Τόσο φρέσκια και πλούσια γευση τη θυμάμαι και μου τρέχουν τα σαλια…Τo κορνέτο ηταν σαν κρουασάν στην όψη και στη γεύση. Ακομα κι ο καφές ειχε διαφορετικη γεύση. Μαλιστα εγω ζήτησα φρεντο καφε με γάλα και μου έφερε το φλιτζανάκι του καφέ με ενα ποτηράκι με παγάκια φρέσκο γαλα! Και μετά ήρθε η ωρα του παγωτού…
Μανγκο με καφε και στρατσιατελα….Ξετρελαθηκα! Το μανγκο ειχε αλλιωτικη γευση σαν να ετρωγα οντως το φρουτο παγωμενο. Ειχα τετοια λαχταρα να το γευτω που λερωσα στη στιγμη τα ρουχα μου και μουγκριζα γευοντας το! Περιγράφω κάτι τόσο γήινο και συνηθισμένο αλλα πιστέψτε με δεν ειναι έτσι! Οι Ιταλοί είναι καλλιτέχνες, ξέρουν να απολαμβάνουν και φαίνεται παντου! Και μπορεί ισως αν ρωτούσα ενα ντόπιο να μου ελεγε πχ, “μπα, το καφε τάδε εχει καλύτερα παγωτά απο αυτό που πήγες”, εν ολίγοις δεν υπαρχει μέτρο σύγκρισης του τέλειου και μοναδικού ταυτόχρονα! Ειναι σε υψηλο επίπεδο ολα. Και θυμήθηκα την αγαπημένη συγγραφέα Ελιζαμπεθ Γκιλμπερτ όταν περιεγραφε το ταξιδι της στην Ιταλια. “Οι Ιταλοί μπορουν να ανεκτουν ανίκανους στρατηγούς, πρωθυπουργους, τυράννους, προέδρους, καθηγητές, γραφειοκράτες , δημοσιογράφους, βιομηχάνους αλλά….ΠΟΤΕ δεν μπορουν να ανεκτούν ανίκανανους τραγουδιστές όπερας, μαέστρους, μπαλαρίνες, ηθοποιους, μάγειρες, σκηνοθετες. Σε εναν κόσμο αταξίας και απάτης, μερικες φορές το μονο που μπορεις να εμπιστευθείς ειναι η ομορφιά. Μονο η καλλιτεχνικη υπεροχή ειναι αδιάφθορη. Η απόλαυση δεν ειναι διαπραγματεύσιμη και καμια φορά ενα καλο γεύμα ειναι το μονο πραγματικά παγκ’οσμιο νόμισμα που μετράει.”
Οι Ιταλοι εχουν αφοσιωθει στην δημιουργια και την απολαυση της ομορφιας. Αυτη ειναι η ρατσα τους, το εχουν κανει επαγγελμα. Και αυτο δε σημαινει, οπως λεει η συγγραφεας, οτι αυτο ειναι διαφυγη απο την πραγματικοτητα, τουναντιον! Ειναι ισως το μονο μεσο να κρατηθεις απο την πραγματικοτητα οταν τα υπολοιπα στον κοσμο καταρρεουν το ενα μετα το αλλο.
Η αισθηση της καλαισθησιας ειναι περιρρεουσα. Παρατηρουσα τι φορουσαν οι διαφοροι περαστικοι σε εκεινον τον πεζοδρομο και η κομψοτητα ειναι εμφυτη με ελαχιστες εξαιρεσεις. Και δεν ειναι αυτο το ψωνισμενο που μπορεις να δεις σε αλλες χωρες. Οι ανθρωποι το ξερουν, ειναι στο πετσι τους η κομψοτητα.
Μετα το παγωτο ερχεται η σειρα του φαγητου. Τσιμπησαμε σε ενα μαγαζακι με μικρα πιατα. Δοκιμασαμε σπαγγετι με πεστο και μελιτζανες με παρμεζανα. Γιαμι!
Η ζεστη ομως ειχε αρχισει να γινεται αφορητη…Αφου φαγαμε περπατησαμε σιγα-σιγα υπνωτισμενοι προς το σταθμο για να παρουμε το τρενο για Μπολονια! La Dotta, La Grassa, e La Rossa!
La dotta σημαινει η μορφωμενη γιατι η Μπολονια ειναι γνωστη για το μεσαιωνικο της πανεπιστημιο, το πρωτο πανεπιστημιο παγκοσμιως. La grassa σημαινει σημαινει λιπος γιατι η κουζινα της Μπολονιας ειναι γευστικοτατη και rossa σημαινει κοκκνη γιατι οι στεγες των σπιτιων ειναι κοκκινες.
Το ταξιδι με το τρενο ηταν μοναδικη εμπειρια. 7 ωρες ξεκινωντας απο το νοτο με κατευθυνση το βορρα κατα μηκος της ακτογραμμης της Αδριατικης
θαλασσας.
Σε καποια σημεια το τρενο ηταν διπλα στη θαλασσα. Ηλιος, λουομενοι, αμμουδια, θαλασσα.
Το τοπιο αρχικα ειχε ξηρη βλαστηση και οσο ανεβαιναμε γινοταν πιο πλουσια. Το τρενο σταματησε σχεδον σε ολους τους σταθμους των μικρων πολεων κατα μηκος της διαδρομης και παρατηρουσα οτι τα σπιτια ηταν πιο φτωχικα στο νοτο και μετα την Πεσκαρα φανηκε η διαφορα. Πιο περιποιημενα σπιτια και πιο πλουσιες λουτροπολεις.
Φτάσαμε στην πολη της Μπολονια αργάμιση. Μια γλυκιά σωματική κούραση μας είχε κυριεύσει, εμένα και το σύντροφο μου, και ταυτόχρονα μια ανυπονησία να βρούμε το hostel και να φάμε καπου. Περάσαμε την porta maggiore και κατευθυνθήκαμε στην παλια πόλη. Αμέσως το κυρίαρχο στοιχείο που παρατηρείς ειναι τα πορτίκα, οι στοές με τις μεσαιωνικές καμάρες. Μάλιστα το μήκος των καμαρων σε ολη την πόλη ειναι 40χλμ!
Ζέστη ακομα και το βραδυ με υγρασία, χαρακτηριστικό όλων σχεδον των πολεων του βορρά μιας και βρίσκονται σε πεδινή έκταση με πολλά ποταμια να τις διασχίζουν. Φτάνουμε στο hostel και παίρνουμε τηλέφωνο την οικοδέσποινα. Δεν ηταν διαθέσιμη στην υποδοχή, μας ειπε όμως τον κωδικό για να μπούμε μέσα στο σπίτι. Ηταν σκοτεινά σε εκείνο το σοκάκι και η πρόσοψη του κτιριου φαινόταν σαν να ηταν εγκατελελείμενο το κτίριο. H ιδιοκτήτρια του σπιτιού λοιπόν χρησιμοποιούσε το δεύτερο όροφο για να νοικιάζει δωμάτια και στον πρώτο όροφο σέρβιζε το πρωινό στο σαλονι του σπιτιού όπου έμενε όπως διαπιστώσαμε αργότερα. Το δωματιο μας ειχε παλια έπιπλα απο τους προπαππούδες της, μια ντουλαπα και συρταριερα, ένα μαρμάρινο τζάκι και ήταν γεματο με οικογενειακές φωτογραφιες. Ενιωθες σαν φιλοξενούμενος στο σπιτι της. Υπέροχη αισθηση να νιωθεις οικεία!!
Ετοιμαστηκαμε και βγηκαμε εξω στην πολη για αναζητηση φαγητου. Ηταν αργα και τα περισσοτερα εστιατορια ειχαν κλεισει ή ηταν έτοιμα να κλεισουν. Για καλη μας τύχη βρήκαμε ενα ανοικτό το “il saracino”. Δoκιμάσαμε primi platti οπως επιβαλλεται που ειναι ζυμαρικά και secondi που ειναι διάφορες συνταγες με κρέατα. Ταλιατελες με πεστο λοιπον για μενα και μοσχαρισιο κρεας φλαμπε με ροκα και παρμεζανα. Το κρέας ηταν ζουμερό και σε συνδυασμό με την λίγο πικρή γευση της ροκας και την αρμυρή της παρμεζάνας έδενε μοναδικα στο στομα. Το κρασι μας ηταν λευκο, γλυκο και δροσερο πολυ και λιγάκι σαμπανιζε. Ομορφα κλεισαμε τη βραδια μας με ενα γλυκο τυραμισού. Η αληθεια ειναι οτι δε με ενθουσιασε τόσο, ισως γιατι ειχα φάει πολυ πριν και ηταν υπερβολή, ισως να μην ηταν και τοσο καλό, ετσι κι αλλιως κανεις δεν ειναι τελειος!
Το επομενο πρωί μετα απο ενα βαθύ ύπνο ετοιμαστηκαμε για το πρωινο μας. Μας υποδέκτηκε η ξενοδόχος-σπιτονοικυρά, μια κυρία γλυκιά, χαμογελαστή και γοητευτική μαζί, με πλούσιες καμπύλες. Μαθαίνει οτι είμαστε Ελληνες και μας ειπε οτι ετοιμαζόταν να παει για 3 εβδομαδες διακοπές στη Σαντορινη! Στη σαλονοτραπεζαρια μας περίμενε το πρωινό μας με ψημένα ψωμάκια με τυρι μοτσαρελα και τοματίνια με ριγανη, βαζακια με μαρμελαδες, βουτυρο, κεικ και καφε καπουτσίνο. Ηρθε αλλο ενα ζευγάρι μετα απο μας για πρωινο, νιώθαμε καλεσμένοι στο σπίτι της. Η φιλοξενία ηταν διάχυτη, καθόλου προσποιητή. Μετα το πρωινο μας ξεχυθήκαμε στην πολη. Η ζέστη ηταν έντονη αλλά δε μας εμπόδισε να γνωρίσουμε την Μπολονια. Το hostel ηταν πολυ κοντα στην πλατεία Ματζιόρε που στο κέντρο της βρισκεται η φοντάνα με το τεράστιο άγαλμα του Ποσειδωνα.
Τουρίστες φωτογραφίζονταν γύρω απο το συντριβάνι. Γύρω απο την πλατεία ειναι το Ντουομο San Petronio Basilica το Palazzo dei Banchi, το Palazzo dei Notai και το Palazzo d’Accursio. Και ανάμεσα στο Παλατσο ντε Μπανκι με τα βολτα, ή αλλιως τις καμαρες, και τον καθεδρικό ναό μια τεραστια οθόνη για προβολή ταινιών και καθίσματα στοιχοισμένα στη σειρα. Την ειχαν τοποθετήσει στα πλαίσια ενός φεστιβάλ με αφιέρωμα τον ιταλικό κινηματογράφο. Τι έμπνευση πραγματικά να βλέπεις ταινία στην πλατεία περιτριγυρισμένος απο αυτά τα κτίρια. Πραγματικά η σημασία του τι είναι ποιότητα ζωης.
Βρηκαμε μια τζελατερία, κάτι όχι δύσκολο φυσικά στην Ιταλία είμαστε άλλωστε, με θέα την πλατεία και δοκιμάσαμε τι άλλο? παγωτό. Φρούτα του δάσους, σοκολάτα και στρατσιατέλα ! Μια τρελά! Ηδονή! Πληρότητα!
Κατόπιν ανακατευτήκαμε με τον κόσμο στην αγορα στα σοκάκια και φτάσαμε στους δυο πύργους.
Κάποτε η Μπολονια ειχε 180 πυργους που ηταν σύμβολα δύναμης των φεουδαρχικών οικογενειών. Σήμερα ειναι μονο αυτοι οι δύο : ο πύργος των Asinelli (102 μέτρα ύψος) και ο μικρότερος των Garisenda (49 μέτρα) Ο ψηλότερος πύργος γέρνει περίπου κατά δυόμισι μέτρα, ενώ ο μικρότερος περίπου κατά τρία.
Ψαχνοντας για το πανεπιστημιο, Archigimansio Palace, σκαλώσαμε σε μια τρατορια. Ωρα για mangiare!
Hταν μια παραδοσιακή τρατορία γεμάτη κόσμο και ανάμεσα στους συνδαιτημόνες ηταν ενας τύπος που έμοιαζε με τον Σπιλμπεργκ! Λες να ηταν αυτός??
Εμεις καθήσαμε στα τραπεζακια που ηταν έξω στο πεζοδρόμιο. Καλομαγειρεμένο φαγητό και συγκριτικά με της προηγουμένης μέρας καλύτερο σε ποιότητα. Σπαγκέτι με κόκκινη σάλτσα και κρεμμύδια για πρώτο πιάτο και κεφτέδες μέσα σε κολοκύθια με κόκκινη σάλτσα ως δεύτερο πιάτο.
Ειχε μεσημεριάσει για τα καλά και παρόλη την υγρή ζέστη περπάτησα μέχρι το πανεπιστήμιο το οποίο ηταν δίπλα στον καθεδρικό. Το archigimnanio όπως αλλιως λέγεται, εξωτερικά χαρακτηρίζεται απο μια μακριά στοά με κάμαρες 139 μετρα μήκος η οποια περιβάλλει το εσωτερικό κεντρικό προαύλιο του πανεπιστημίου που εχει δυο επίπεδα.
Δυο μεγάλες σκάλες οδηγούν στο πάνω όροφο οπου βρίσκονται οι αίθουσες, δεκα στο συνολο τους. Στον ιδιο όροφο υπάρχουν δυο μεγάλες αίθουσες: η μια λέγεται Αrtisti και σημερα φιλοξενεί τη βιβλιοθήκη και η άλλη Stabat Mater Hall όπου ο Ροσινι έδωσε την πρλωτη παράσταση του Σταμπατ Ματερ το 1842. Στον ίδιο όροφο ειναι και η αίθουσα Ανατομίας που χτίστηκε το 1637 και όπου διεξαγώταν το μάθημα της ανατομίας εμπειρικά πανω σε πτώματα.
Περπατώντας στους διαδρόμους του κτιρίου με τις τοιχογραφίες και το πάτωμα με το περίτεχνο μωσαικό, ενιωσα δέος για τον άνθρωπο που μεγαλούργησε ιδρύοντας το πανεπιστήμιο αυτο στη διάρκεια του μεσαίωνα!
Σιγά-σιγά έπρεπε να πάρουμε το δρόμο προς το σιδηροδρομικό σταθμό γιατι το τρένο μας για Μόναχο με ενδιάμεσο σταθμό τη Βενετία έφευγε στις 19.00.
Δεν παρέλειψα φυσικά το παγωτό για άλλη μια φορά! Αυτη τη φορά οι γεύσεις ηταν ανανάς, πεπόνι και καφές και δε φτανει αυτό πρόσθεσα και μια γρανίτα λεμόνι για να δροσιστώ! Ολα αυτα σε μια τζελατερία πολυ κοντα στο σταθμό. Απο τη ζέστη ομως έλιωνε το παγωτό και τα τα ζουμια του έτρεχαν στο χέρι και στο παντελόνι μου, όμως απτόητη συνέχιζα την ιεροτελεστία της απόλαυσης! Με λύπη είπα “arriverdeci a presto a Βologna” όταν το τρένο ξεκινούσε για Μόναχο.
Κατι που παρέλειψα να πω ειναι οι ανακοινώσεις των αναχωρήσεων-αφίξεων στους σταθμους “attenzioni a tutti il treno di intercity Trenitalia a Venezia Santa Lucia…” ήταν σα μουσικη πανδαισία στα αυτιά μου.
Αυτη η μουσικότητα της γλώσσας σου ανεβάζει τη διάθεση στη στιγμή η οποία έχει τις ρίζες της στο 12ο αιώνα. Κάποτε στην ιταλική χερσόνησο μιλούσαν πολλές διαφορετικές διαλέκτους όμως η επίσημη γλώσσα που γνωρίζουμε όλοι σήμερα έχει προέλεση απο την Τοσκάνη, τη διάλεκτο της Φλωρεντίας και συγκεκριμένα απο τη λόγια γλώσσα του Δαντη και του Πετραρχο. Μάλιστα οι λόγιοι της εποχής της Αναγέννησης ασχολήθηκαν με ζήλο μέχρι να καταλήξουν ότι θα ειναι αυτη η επίσημη γλώσσα.
Στη Βενετια στο σταθμό Σάντα Λουτσία αλλάξαμε τρένο. Είχαμε μόνο μισή ώρα στη διάθεση μας. Απο τη μια μεριά του σταθμού ειναι οι αποβάθρες και απο την άλλη το απόλυτο θεατρικό σκηνικό : το Mεγάλο Kανάλι και η Βενετία! Κόσμος πολύς ανεβοκατέβαινε τα σκαλιά του σταθμού ή διέσχιζε με τα πλοιάρια το Canal Grande και εμοιαζε σαν να ετοιμάζονταν να ανεβασουν θεατρική παράσταση με φόνtο την πόλη.
Κλείσαμε το μάτι στη Βενετία λοιπόν και δώσαμε ραντεβού ότι θα ξαναπάμε σύντομα. Γιατί με την Ιταλία δίνεις πάντα ραντεβού. Ειναι σα μια ερωμένη που σμιγεις μαζί της παθιασμένα και την αποχωρίζεσαι με μελαγχολία αλλα ξέρεις οτι θα γυρίσεις ξανά σε αυτήν.
Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βιά μετράει τη γη.
Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά, και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Απο παιδάκι που ήμουν στο σχολείο οι στίχοι αυτοί του Σολωμου σε συνδυασμό με την μελωδία του Μάντζαρου πάντα με έκαναν να ριγώ. Στις εθνικές μας εορτές ως μαθήτρια ήταν το καλύτερο σημείο, το σημείο αναφοράς για μένα. Θυμάμαι ήμουν παραστάτρια στο γυμνάσιο και στην παρέλαση μας πέταγαν στραγάλια κάποιοι εξυπνάκηδες, έτσι για το καλαμπούρι, για τη μαγκιά κι ένιωθα θυμό μαζί με απογοήτευση. Αναρωτιόμουν γιατι δεν τιμούν την παρέλαση? Γιατί μας κάνουν κάζο? Δεν το έπαιρνα προσωπικά, οτι δηλαδή μπορεί να τους τη δίνουν τα φυτά της τάξης και γι’ αυτό πετάνε στραγάλια, αλλα δεν καταλάβαινα την ασυνειδησία τους! Δεν καταλαβαίναν ότι γιορτάζουν την πατρίδα και τους αγώνες της, ότι γιορτάζουμε τη σημαία μας…
Και τώρα? Και τώρα νιώθω ορφανή. Η πατρίδα μου δεν υπάρχει πια. Δεν υπήρχε και ποτέ όπως εγώ την φαντάστηκα ως παιδί. Τώρα κατάλαβα ότι είμαι χωρίς πατρίδα, ορφανή έτσι κι αλλιώς. Η χώρα μας τελειώνει. Η ιδέα μιας μοντέρνας, δυτικής, δημοκρατικής Ελλάδας, η ψευδαίσθηση μιας ελεύθερης κοινωνίας με σύγχρονες αξίες, με ανοχή, ευμάρεια, ελευθερία διακίνησης ιδεών και ανθρώπων, ενταγμένη δίπλα στις πιο προηγμένες χώρες του κόσμου, ισάξια μ’ αυτές. Η ιδέα ότι μπορούμε να υπάρξουμε ενεργά μέλη ενός κόσμου που ολοένα μικραίνει, και μέρος του να μας ανήκει, να είναι δικό μας, να είμαστε οργανικό κομμάτι του, να είμαστε κοινωνοί στο παγκόσμιο πανηγύρι ιδεών και εξελίξεων που επιταχύνεται και πλουτίζει εκθετικά, να συμμετέχουμε, να συνεισφέρουμε δεν υφισταται. Η ιδέα αυτή πεθαίνει. Σκοτώνεται κάθε μέρα, εδώ και δέκα μέρες, εδώ και πέντε μήνες, εδώ και πέντε χρόνια, εδώ και δεκαετίες. Η χώρα μας μικραίνει, απομακρύνεται, αποκολλάται από εκείνο τον κόσμο, χάνει τις -τεχνητά μεταμοσχευμένες- αξίες του, τις απορρίπτει, φεύγει. Και τι είναι Ελλάδα? Τι εχει περάσει στον κόσμο ότι ειναι η Ελλάδα? Η Ελλάδα είναι ο το συρτάκι του Ζορμπά, το όπα, το σουβλάκι, ο μουσακάς, η Σαντορίνη, η Μύκονος κλπ. Είναι η χώρα των τζιτζικιών, η χώρα της ανεμελιάς. Αυτό πουλήσαμε με μεγάλη επιτυχία στο παρελθόν τουλάχιστον απο τουριστικής άποψης και αυτό πληρώνουμε τώρα. Τα τζιτζικια δεν μπορούν να τραγουδούν για πάντα. Δυστυχώς το χούι μας ως λαός ειναι ο μιμητισμός, ειμαστε αντιγραφείς. Δεν εντοπίζουμε τις πραγματικές μας ανάγκες, να τις αξιολογήσουμε, να τις ιεραρχήσουμε. Ενα παράδειγμα για μένα είναι ο Καλατράβα. Οχι οτι έχω κατι προσωπικό με τον αρχιτεκτονα αυτον, αλλα πραγματικα θα μπορούσαμε επι της Ολυμπιακής βεγκέρας να αναδεικνύαμε Ελληνες αρχιτέκτονες. Αλλά θέλαμε να κανουμε εντύπωση. Και κάναμε δε λεω, αλλά με τραγικές συνέπειες. Μια χώρα που δεν στηρίχτηκε ποτέ στις δυνάμεις της, δε στάθηκε ποτέ στα πόδια της μετά την απελευθέρωση της απο τους Τούρκους, αλλά πάντα είχε τις ξένες δυνάμεις να κάνουν κουμάντο για εκείνη και να τους ζητάει δανεικά και να πλανάται οικτρά οτι είναι ανεξάρτητη, ότι εχει τον έλεγχο. Οι Ελληνες είμαστε ορφανά εδώ και πολλά χρόνια λοιπόν, Αναζητούμε την ταυτότητα μας μέσα από ιδεολογικές διπολικές αγκιλώσεις της αριστεράς ή δεξιάς και πορευόμαστε απο την ανασφάλεια μας να θέλουμε κάπου να ανήκουμε. Ακόμα και η ψήφο μας δεν προέρχεται απο κρίση, αλλά απο την ανάγκη μας να ανήκουμε σε κάποια παράταξη. Πάντα θέλαμε και θέλουμε να βάζουμε ταμπέλες και να χωριζομαστε σε κατηγορίες. Μάλλον οφείλεται στους εθισμούς του ραγιά που εβρισκε καταφύγιο στην φαμίλια, στο σόι, στους συμπατριωτες για παραγηρορήσει τις φοβίες του σε ότι δεν καταλαβαινε. Αυτή η κατηγοριοποιηση γίνεται στο τέλος διχόνοια και φάνηκε για άλλη μια φορά με το ψευτοδίλημμα του ναι ή οχι, του πιο φιάσκου δημοψηφίσματος όλων των εποχών. Που μας χώρισε για άλλη μια φορά. Είμαστε ορφανά. Δεν γνωρίζουμε ποιοι είμαστε. Παπαγαλίζουμε. Αυτό μας έκανε έρμαια τόσα χρόνια και μπαλάκι όλων. Και τώρα κάποιοι ίσως ξυπνήσαμε. Βέβαια η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη αρχίσει. Και επειδή θυμάμαι μια φράση που λέει “καλά στερνά”, όσο μακάβριο και απαισιόδοξο κι αν ακουγεται στα αυτιά μας, αυτός είναι ο κύκλος της ζωής. Δεν εχει νόημα να πάμε κόντρα σε αυτόν. Αντιθέτως προσεύχομαι, αν έχουμε πραγματικά καταλάβει τιι μας συμβαίνει, να δείξουμε αλληλεγύη στο συνάνθρωπο μας, να βοηθήσουμε με όποιο τρόπο έχουμε, και να διασφαλίσουμε τα πνευματικά μας δικαιώματα, και εννοώ όλη την λογοτεχνική, μουσική και καλλιτεχνικά μας παιδεία και παράδοση ώστε να την προάγουμε με τον καλύτερο τρόπο για να φύγουμε απο αυτόν τον κόσμο αφήνοντας καλούς σπόρους για τις επόμενες γενιές της ανθρωπότητας. Κι αυτό να ρέει, να μην μπλοκάρεται απο το άγχος της υστεροφημιας : επειδη δηλαδη όλος ο δυτικός πολιτισμός στηρίχτηκε στην Αρχαια Ελλάδα να πρέπει να έχουμε το κόμπλεξ να έχουμε την ιδια επιρροή και αντίκτυπο στην ανθρωπότητα. Γιατί αυτό το κόμπλεξ κατωτερότητας μας ταλαιπώρησε ψυχολογικά αιώνες… Ειλικρινά ειναι γραφικό να λέμε και να ξαναλέμε στους εαυτούς μας για τους ξένους λαούς την ατάκα “οταν εσείς ήσασταν πάνω στα δέντρα και μαζεύατε καρπούς, εμείς είχαμε τον Σωκράτη, και τον Πλάτωνα”. Ας βγουμε απο την πλάνη μας επιτελους. Μόνο έτσι θα στηριχτούμε στα πόδια μας και θα γίνουμε αλληλλέγγυοι και θα προσπαθούμε μέχρι το τελος. Γιατί μόνο έτσι θα ελευθερωθούμε…
Περίεργο συναίσθημα ή νοσταλγία… έχει αυτή τη γλυκόπικρη γεύση… Σε γυρίζει πίσω…
Τις στιγμές που νοσταλγούμε, το παρελθόν χρωματίζεται από τη μνήμη μας πιο ρόδινο και συχνά πιο θετικό από ότι το παρόν. Ένα μέρος όπου έχουμε ξαναβρεθεί, μια παλιά φωτογραφία, ένα τραγούδι, ένα άρωμα… ακόμα κι ένα φύλλο που πέφτει ένα φθινοπωρινό απόγευμα μπορεί να μας κάνει να ξαναζούμε στιγμές από τη ζωή μας…
Τελικά, η νοσταλγία μας κάνει καλό ή κακό; Αναρωτήθηκα και έψαξα να δω τι λέει η έρευνα…
Το ξέρατε ότι μέχρι και το 19o αι., η νοσταλγία θεωρούνταν ασθένεια, η οποία μάλιστα περιοριζόταν αποκλειστικά στον Ελβετικό πληθυσμό; «Τα συμπτώματα – που περιλάμβαναν ξέσπασματα σε θρήνο, καρδιακές αρρυθμίες και ανορεξία- αποδίδονταν σε δαίμονες που κατοικούσαν στον εγκέφαλο, σε οξεία διαφοροποίηση της ατμοσφαιρικής πίεσης με αποτέλεσμα την αναστάτωση του νευρικού συστήματος, ή στον αδιάκοπο μεταλλικό ήχο από τα κουδούνια των αγελάδων των ελβετικών Άλπεων που κατέστρεφαν το ακουστικό τύμπανο και τα εγκεφαλικά κύτταρα (Sedikides et al., 2008)
Ευτυχώς σήμερα ξέρουμε ότι δεν υποφέρουν μόνο οι Ελβετοί από νοσταλγία αλλά και ότι οι περισσότεροι νιώθουμε νοσταλγία σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Έχει βρεθεί ότι το 80% των ανθρώπων αισθάνονται νοσταλγία τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα.
Και παρόλο που έχει και την επώδυνη πλευρά της – αυτό το γλυκόπικρο που λέγαμε – οι ψυχολόγοι έχουν εστιάσει στη θετικά οφέλη που μπορεί να έχει στην ψυχολογία μας και που – προς σχετική μου έκπληξη – είναι πολλά και σημαντικά:
Φαίνεται λοιπόν ότι:
Η νοσταλγία μας κάνει πιο αισιόδοξους για το μέλλον.
Αυτή η αισιοδοξία συνδέεται με δύο άλλους παράγοντες. Καταρχήν, η νοσταλγία μας κάνει να νιώθουμε από κοινωνική άποψη πιο συνδεδεμένοι με τους άλλους, ίσως γιατί οι εμπειρίες μας πάντα έχουν σαν επίκεντρο τον εαυτό μας – περιστοιχισμένο από σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας. Αυτή η κοινωνική σύνδεση ενισχύει τα θετικά συναισθήματα που νιώθουμε για τον εαυτό μας. Και η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης αυξάνει στη συνέχεια τα συναισθήματα αισιοδοξίας. Με αυτήν την έννοια, το συναίσθημα της νοσταλγίας μπορεί να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας όταν τα πράγματα είναι δύσκολα και μπορεί να νιώθουμε ότι ποτέ δε θα βελτιωθούν. Εστιάζοντας σε θετικές εμπειρίες, μπορούμε να νιώσουμε πιο συνδεδεμένοι με τους άλλους, και να αντλήσουμε τους πόρους που χρειαζόμαστε για να είμαστε πιο αισιόδοξοι για το μέλλον.
Η νοσταλγία δίνει νόημα στη ζωή μας.
Ανακαλώντας και ξαναζώντας στιγμές από το παρελθόν νιώθουμε ότι η ζωή μας έχει ρίζες και συνοχή, κάτι που μας κάνει να αισθανόμαστε καλά για τον εαυτό μας. “Η νοσταλγία εξυπηρετεί μια κρίσιμη υπαρξιακή λειτουργία”, λέει η Dr Routledge. “Μας φέρνει στο νου αγαπημένες εμπειρίες που μας διαβεβαιώνουν ότι είμαστε άτομα που αξίζουν και που έχουν ζωές με νόημα”. Και επισημαίνει ακόμη ότι, σύμφωνα με την έρευνα οι άνθρωποι που τακτικά βιώνουν νοσταλγία καταφέρνουν καλύτερα να αντιμετωπίσουν ανησυχίες σχετικά με το θάνατο».
Η νοσταλγία μας φέρνει πιο κοντά.
Τα ζευγάρια νιώθουν μεγαλύτερη εγγύτητα και νιώθουν πιο χαρούμενα όταν μοιράζονται νοσταλγικές αναμνήσεις.
Η νοσταλγία μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τις «μεταβάσεις».
Η Erica Hepper, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του Surrey στην Αγγλία και οι συνεργάτες της βρήκαν ότι τα επίπεδα της νοσταλγίας τείνουν να είναι υψηλότερα στους νεαρούς ενήλικες, πέφτουν κατά τη διάρκεια της μέσης ηλικίας και αυξάνονται στους ηλικιωμένους. Φαίνεται ότι η νοσταλγικότητα μας βοηθάει να περάσουμε πιο ομαλά από το ένα ηλικιακό στάδιο στο άλλο. Οι νεαροί ενήλικες που εγκαταλείπουν το πατρικό τους για να σπουδάσουν ή και να ξεκινήσουν την επαγγελματική τους ζωή, συχνά ανακαλούν οικογενειακές εμπειρίες από την παιδική τους ηλικία, γιορτές, διακοπές, σχολικές φιλίες… κ.ο.κ.
Η νοσταλγία μας κάνει (κυριολεκτικά!) να νιώθουμε ζεστασιά.
Η έρευνα έχει δείξει ότι όταν οι άνθρωποι ακούν τραγούδια που τους θυμίζουν παλιές εμπειρίες όχι μόνο αισθάνονται νοσταλγία αλλά νιώθουν, σε σωματικό επίπεδο, πιο ζεστοί… Κι ακόμη, ότι τα συναισθήματα νοσταλγίας είναι πιο συχνά τις κρύες μέρες.Αυτή η σύνδεση νου-σώματος, σύμφωνα με τον Dr. Wildschut μπορεί να είχε μια εξελικτική αξία. «Αν επιστρατεύεις μια ανάμνηση που σε βοηθάει σε σωματικό επίπεδο να νιώσεις πιο άνετα, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα δείγμα μιας εκπληκτικής και σύνθετης ικανότητας προσαρμογής, που έχει συμβάλλει σημαντικά στην επιβίωση του ανθρώπου».
Όπως λέει και ο Dr Sedikidis, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με την έρευνα σχετικά με τη νοσταλγία, δεν έχει νόημα να εστιάζουμε στη σύγκριση ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν. Κάτι τέτοιο μάλλον δεν μας βοηθάει… Αν όμως εστιάσουμε στο παρελθόν με έναν υπαρξιακό τρόπο – αναγνωρίζοντας ότι κάθε στιγμή της ζωής μας ήταν μοναδική και ανεπανάληπτη, χωρίς να τη συγκρίνουμε με ο,τιδήποτε άλλο τότε μπορούμε να την απολαύσουμε και να αντλήσουμε από αυτήν νόημα και ψυχική δύναμη για τη συνέχεια.
Μμμ… φαίνεται τελικά ότι όχι μόνο η νοσταλγία μπορεί να επιδράσει θετικά επάνω μας αλλά ότι είναι και ένας μηχανισμός απαραίτητος για τη σωματική αλλά και την ψυχική μας επιβίωση.
Tι παει να πει πηρες τη σωστη αποφαση? Τι παει να πει πηρες τη λαθος αποφαση? Υπαρχει κατι τετοιο? Ειλικρινα!
Πηρες την αποφαση να κανεις την αλφα η τη βητα κινηση δεδομενου των συγκεκριμενων συγκυριων που συνεβαιναν τη συγκεκριμενη χρονικη περιοδο. Το θεμα ειναι να παιρνεις αποφασεις, να προχωρας στη ζωη σου κι οχι να εισαι αναποφασιστος, σε αμφιταλαντευση. Ειναι ευλογια να εισαι ανθρωπος των αποφασεων.
Απο κει και μετα αναλαμβανεις την ευθυνη της αποφασης σου και προχωρας. Μπορει βεβαια στην πορεια να αλλαξεις γνωμη η να δεις οτι δε σου ταιριαζει κατι. Μπορεις να την τροποποιησεις ευκολα ενδεχομενως, ειδικα αν εισαι μονος σου σε αυτο, εννοωντας οτι δεν ειναι μια κοινη αποφαση που πηρες μαζι με τον συντροφο σου και αρα οι συνεπειες του να αλλαξεις γνωμη εχουν επιδραση και στον αλλο. Αλλα ακομα κι ετσι, το συζητας, αναζητας λυσεις, κανεις υποχωρησεις ωστε να κανεις καλυτερα τον ελιγμο αφου συναντησες εμποδια στο δρομο σου. Μην κουτουλησεις πανω στο εμποδιο, η ξεροκεφαλια δεν ειναι καλος συμβουλος ποτε.
Συνεχεια βρισκομαστε σε σταυροδρομια επιλογων και παιρνουμε τις περισσοτερες φορες αποφασεις ασυνειδητα, σχεδον αυτοματα. Και ναι το ζητουμενο ειναι να εισαι συνειδητος σε οτι κανεις ωστε να εχεις τις λιγοτερες απωλειες ενεργειας…Ειναι δυσκολο το ξερω καποιες φορες σχεδον ακατορθωτο. Ο εγκεφαλος μας νομιζει οτι ειναι το αφεντικο, και εχει μπει στον αυτοματα πιλοτο. Θελει συνεχομενη προσπαθεια, εκπαιδευση ωστε να δινεις εντολη συνειδητα κι οχι να αντιδρας αυτοματα. Και αυτο βεβαια απαιτει ηρεμια, νηφαλιοτητα, ΟΧΙ στρες.
Στρες…τι λεξη κι αυτη…σου προκαλει στρες!!! Ειναι χρησιμο να εχεις καποιες φορες στρες, σε κανει πιο γρηγορο στη δουλεια σου η σε οτι σε απασχολει. Οταν ομως ερχεται σε κοντρα με το ειναι σου και το αντιλαμβανεσαι οτι γινεται αυτο, βγες απο την κατασταση αυτη που στο προκαλει. Εκεινη τη στιγμη επι τοπου. Ανεπνευσε, πηγαινε στο παρκο, ακουσε τη μουσικη που σου αρεσει, κανε κατι! Και μετα ξαναμπες με αλλον αερα, καθαροτερο μυαλο, ετοιμος για δραση και νεες αποφασεις.
Πηρα την αποφαση της ξενιτιας. Η ξενιτια εχει αλλες δονησεις, πιο βαριες που σε τραβανε προς τα κατω. Κι ο αγωνας για την επιβιωση ειναι υπαρκτος, ξεκαθαρος. Στην οικογενειακη εστια, ειδικα των χωρων της Μεσογειου, οπως η Ελλαδα μας, η μαμα, ο μπαμπας, οι παππουδες, τα αδερφια, τα ξαδεφια, οι φιλοι μαλακωνουν τους κραδασμους, τις δονησεις. Σου λενε “εδω ειμαι εγω”, “μην ανησυχεις για τιποτα”.
Ομως οσο ωραιο και τρυφερο κι αν ακουγεται αυτο και παρηγορο, εισαι μονος σου, πρεπει να λειτουργεις μονος σου. Το να σκεφτεσαι το αποκουμπι, δε σε προχωρα, δε σε μεγαλωνει. Το οτι εχω βιωσει απωλεια ανθρωπου και γενικοτερα απωλειες εχει παιξει το ρολο του και σκεφτομαι κατα αυτον τον τροπο.. Και μαξιλαρια, διχτυ ασφαλειας θα βρισκεις αν εισαι ανοιχτος και ζητας βοηθεια. Η υπαρξη ειναι πολυ μεγαλη, τεραστια…
Μονο που η ενηλικωση, ρε γαμωτο, ποναει, στρεσαρει, και οσο πιο δεμενος με την οικογενεια σου εισαι, τοσο πιο “δεμενος” εισαι.
Αναπνοη. Εξεπνευσε τοξινη, στρες, αρνητικες σκεψεις. Ανεπνευσε ηρεμια, ευγνωμοσυνη, αγαπη για τον εαυτο και το πλησιον, ανεπνευση ζωη! Κι αυτο θα περασει.
Τα παιδιά γελούν, παίζουν, διασκεδάζουν, ζουν με την καρδιά τους, νιώθουν και φαίνονται ευτυχισμένα. Υπάρχει λοιπόν καλύτερος δάσκαλος από ένα παιδί για να μας διδάξει την ευτυχία;
«Ένα παιδί είναι ο πατέρας κάθε ανθρώπου» έγραφε ο διάσημος ποιητής William Wordsworthσε ένα από τα αθάνατα ποιήματά του. Αυτό το «ποιητικό παράδοξο», κρύβει μια μεγάλη αλήθεια. Γιατί η παιδική ηλικία ουσιαστικά είναι το πιο παλιό κομμάτι της ζωής μας και αυτό που μεσολαβεί σε ότι θα ακολουθήσει. Εκτός όμως από το πιο παλιό είναι ίσως και το πιο σοφό! Γιατί τι άλλο είναι η σοφία, εκτός από ευτυχία. Και ποιος είναι πιο ευτυχισμένος από ένα αθώο παιδί; Ίσως αν προσπαθούσαμε να μάθουμε από τις πράξεις των παιδιών, ο κόσμος θα γινόταν σίγουρα καλύτερος. Και πολύ πιο ευτυχισμένος! Ο δημοσιογράφος, συγγραφέας και μουσικός Abhinabha Tangerman, μας δίνει 5 πράγματα που θα μπορούσαμε να μάθουμε από τα παιδιά μας!
1. Ζήσε με την καρδιά σου
Μια από τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα παιδιά και τους ενήλικες είναι ότι οι μεγάλοι δρουν με το μυαλό, ενώ τα παιδιά με την καρδιά. Γι’ αυτό και όλα τα παιδιά είναι πάντα τόσο αισιόδοξα, χαρούμενα και γεμάτα ενέργεια. Η καρδιά είναι η βασική πηγή ζωής, αγάπης και δοτικότητας. Και αυθορμητισμού βέβαια. Τα παιδιά είναι αυθόρμητα γιατί δεν βασανίζονται από διλήμματα, ή ανασφάλειες όπως οι μεγάλοι. Το να μάθουμε να ζούμε με την καρδιά μας -και πάλι- είναι βέβαια δύσκολο, αλλά όχι και ακατόρθωτο. Αν ανακαλύψουμε και πάλι τον αυθορμητισμό μας, αν επενδύουμε στις μικρές εκπλήξεις και τις απλές απολαύσεις, τότε θα ανακαλύψουμε και πάλι τις αλήθειες της καρδιάς μας.
2. Ζήσε τη στιγμή
Ένας από τους λόγους που τα παιδιά δείχνουν πάντα ευτυχισμένα είναι γιατί ζουν ολοκληρωτικά το τώρα. Όταν ένα παιδί παίζει με ένα παιχνίδι, αυτό το παιχνίδι γίνεται όλος του ο κόσμος. Αφοσιώνεται με ευλάβεια σ’ αυτό και δεν έχει μάτια για τίποτε άλλο. Αντίθετα εμείς οι ενήλικες πάντα έχουμε το μυαλό μας απασχολημένο με το παρόν ή το μέλλον και πολύ σπάνια με το τι είναι αυτό που ζούμε αυτή τη στιγμή. Αλλά το τώρα είναι η ζωή που ζούμε. Όπως έγραψε κάποτε κάποιος σοφός: «Το χθες είναι ιστορία. Το αύριο είναι μυστήριο. Το σήμερα είναι ένα δώρο» Τα παιδιά λοιπόν μας μαθαίνουν ότι οτιδήποτε εκτός από το τώρα είναι απλώς ένα ψέμα!
3. Έχε πίστη
Για ένα παιδί οι γονείς του είναι απλώς τέλειοι. Γι’ αυτό και τους εμπιστεύονται απόλυτα και ανιδιοτελώς. Οι γονείς τους είναι η μοναδική πηγή κάθε γνώσης τους και όταν ακούν τους γονείς τους νιώθουν μια απίστευτη χαρά. Ξέρουν ότι δεν έχουν να ανησυχούν για τίποτε, γιατί οι γονείς τους είναι πάντα εκεί για να τα προστατεύσουν και να τα φροντίσουν. Αυτή η τόσο «απλή πίστη» είναι που κάνει τα παιδιά τόσο χαρούμενα και ευτυχισμένα. Γιατί η πίστη φέρνει εμπιστοσύνη και η εμπιστοσύνη φέρνει πάντα χαρά!
4. Μην τα παρατάς ποτέ!
Όταν ένα παιδί αρχίζει να μαθαίνει να περπατάει, κάνει μερικά δειλά βήματα και μετά σωριάζεται κάτω. Αμέσως σηκώνεται και πάλι, προσπαθεί και πέφτει ξανά. Αυτό μπορεί να συμβεί εκατοντάδες φορές μέχρι να καταφέρει να μάθει να περπατάει. Κι όμως όσες φορές κι αν δεν καταφέρει να σταθεί όρθιο ή να περπατήσει ποτέ δε νιώθει ότι έχει αποτύχει. Ξέρει ότι το πέσιμο είναι κομμάτι της εξέλιξης του, κομμάτι του να μάθει να περπατάει. Κι όσες φορές κι αν «αποτύχει» εκείνο δε θα σταματήσει μέχρι να «πετύχει». Όλοι εμείς μπορούμε να μάθουμε από αυτήν την προσπάθεια των παιδιών. Κάθε φορά που πιστεύουμε ότι αποτύχαμε, μπορούμε να τη δούμε σαν άλλον ένα βήμα εξέλιξης. Όπως άλλωστε έλεγε και ο σοφός πνευματικός δάσκαλός, συγγραφέας ποιητής, καλλιτέχνης, ζωγράφος και αθλητής Σρι Τσινμόι «η αποτυχία είναι το πιο γρήγορο επόμενο τραίνο που θα πάρεις για να πλησιάσεις τη μεγάλη επιτυχία». Αν υιοθετήσουμε το σύνθημα μην τα παρατάς, τότε σίγουρα κάποια στιγμή θα συναντήσουμε και την επιτυχία!
5. Παίξε το παιχνίδι της ζωής
Για τα παιδιά, όλα είναι παιχνίδι. Και το παιχνίδι πάντα στοχεύει στη χαρά. Τα παιδιά δεν τα αφορά αν χάσουν ή κερδίσουν, θέλουν μόνο να χαίρονται. Παρακολουθώντας τα παιδιά να παίζουν μαθαίνουμε κάτι πολύ σπουδαίο: Η ζωή από μόνη της είναι παιχνίδι και όλοι είμαστε παίκτες!. Όταν παίρνουμε τη ζωή πολύ σοβαρά συχνά υποφέρουμε και νιώθουμε μίζερα. Όταν τη δούμε σαν παιχνίδι απλώς θα περάσουμε καλά. Η αποτυχία ή η επιτυχία δεν παίζουν και μεγάλο ρόλο. Και τα δύο αποτελούν εξαιρετικές εμπειρίες που μας διδάσκουν πώς να παίξουμε το παιχνίδι!
Να’ μαι λοιπον εδω και μερικους μηνες σε μια νεα χωρα για αναζητηση εργασιας οπου μιλουν μια εντελως διαφορετικη γλωσσα για μενα απο αυτες που ηδη γνωριζω, τα νορβηγικα. Τα νορβηγικα εχουν πολυ κοντινες ριζες με τα γερμανικα -που δε γνωριζω- αλλα και με τα αγγλικα. Ειδικα η γραμματικη τους που ειναι πολυ απλη μοιαζει πολυ με την αγγλικη. Αυτο που την κανει ξεχωριστη τη γλωσσα για μενα ειναι η εκφορα του λογου. Εδω στο Οσλο και στην ευρυτερη περιοχη μιλουν τραγουδιστα σε αντιθεση με τη δυτικη Νορβηγια οπως στο Μπεργκεν που μιλουν επιπεδα. Σε καποιες περιοχες παλι το ρ που εδω στο Οσλο ειναι πολυ εντονο δηλαδη ρρρρρρρ εκει προφερεται σαν το γ των Γαλλων… Λογω ηλικιας και λογω ισως και των συνθηκων κατω απο τις οποιες ξεκινησα τη γλωσσα δε μπορω να πω οτι ακομα “πεταω”. Νιωθω λιγο “κουρασμενη” στο να μαθω μια νεα γλωσσα και πολλες φορες μου λειπει το μερακι, που ερχεται οταν υπαρχει καλη διαθεση. Παρολα αυτα, απο αυτα που ηδη ξερω μπορω να καταλαβω καπως καλυτερα τους Νορβηγους τον τροπο σκεψης τους δηλαδη. Και το παω πιο μακρια:οτι η μητρικη γλωσσα επηρεαζει τον τροπο σκεψης μας.
Π.χ. στα ελληνικα λεμε ” γεια σου! Τι κανεις?” στα νορβηγικα λεμε “hei! Hvordan går det?”η “hvordan har du det?” που σημαινουν “γεια! πως παει? η πως το εχεις?” κατι σαν τα αγγλικα δηλαδη που λενε “how is it going?” η στα γαλλικα που λενε “ca va?” ca va bien”. “Παει? παει καλα”. Αυτος ειναι ενας πολυ βασικος τροπος πρωτης επαφης με καποιον. Επισης ο τροπος που θελουν να πουν τι ωρα ειναι, ειναι αστα να πανε. Για τους Ελληνες αλλα και για ολους τους λατινικους λαους, δηλαδη Γαλλους, Ισπανους, Ιταλους που λεμε το πολυ απλο ” τι ωρα ειναι? ειναι εννια και εικοσι πεντε”, οι Νορβηγοι θα το πουνε “Klokka er fem på half ti” που σημαινει ακριβης μεταφραση το ρολοι ειναι 5 παρα μιση 10!……Μετα δηλαδη τις και τεταρτο λενε την επομενη ωρα, δηλαδη αν ειναι 3.20 θα πουν 10 παρα μιση (γιατι χρειαζομαστε 10 λεπτα να φτασουμε στις και μιση) 4!! Η 3 η ωρα εχει φυγει, παει….Οποτε καταλαβαινετε ποση ωρα μου παιρνει να σκεφτω να απαντησω τι ωρα ειναι. Η αν ειναι η ωρα τεσσερις παρα εικοσι, θα πουν “Klokka er ti over halv fem” δηλ. η ωρα ειναι 10 και μιση 5, δηλαδη εχουν περασει 10 λεπτα απο τις και μιση και παμε προς 5 η ωρα….Μαλιστα το συζητουσα αυτο με τη σπιτονοικοιρα μου και μου ελεγε ποσο ευκολη ειναι η ωρα για αυτους και της ελεγα οτι για μας τους Ελληνες και για ολους τους λατινους και ισως και για αλλες χωρες του κοσμου ειναι μια εντελως αντιθετη και πολυπλοκη λογικη. Οπως οι Γαλλοι που οταν μετρουν, οταν φτανουν στο εβδομηντα λενε soixante-dix δηλαδη 60-10 (που μας κανει εβδομηντα) η το 80 το λενε quatre-vingt (4 εικοσι, 4Χ20=80). Επισης δεν κλινουν τα ρηματα και το οριστικο αρθρο κολλαει μαζι με τη λεξη δηλαδη bordet ειναι το το τραπεζι. Το et ειναι το αρθρο και κολλουν στο τελος της λεξης bord…
H γλώσσα λοιπον διαμορφώνει τον τρόπο έκφρασης, αλλά και τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Είναι φοβερό, όταν το συνειδητοποιήσει κανείς, το πώς οι διαφορετικές γλώσσες επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης των διαφορετικών λαών. Ένα απλό παράδειγμα είναι η διάκριση των φύλων στη γλώσσα. Ενώ στα ελληνικά (τα γαλλικά, τα γερμανικά κ.α.) έχουμε την υποχρέωση να πούμε “πάω σε μία ή σε έναν φίλο”, ο Άγγλος ομιλητής αρκείται στο “I’m visiting a friend”.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι οι αγγλόφωνοι αδυνατούν να αντιληφθούν τις διαφορές μεταξύ άνδρα και γυναίκας και οι Έλληνες τους ξεχωρίζουν καλύτερα; Φυσικά και όχι. Απλώς, οι Άγγλοι δεν είναι “αναγκασμένοι” να σκεφτούν το φύλο των φίλων, των συναδέλφων, των γειτόνων, κάθε φορά που πρέπει να αναφερθούν σε αυτούς. Σε αντίθεση με εμάς και όσα ορίζει η ελληνική γλώσσα.
Αυτή είναι μία διαφορά. Υπάρχουν και πιο περίεργες. Οι Κινέζοι μπορούν να χρησιμοποιησουν τα ρηματα σε όλους τους χρόνους με την ίδια μορφή. Άρα, δεν χρειάζεται να σκέφτονται τον χρόνο που έγινε μία πράξη, όταν μιλούν. Μπέρδεμα για εμάς, απλό για εκείνους.
Η γλώσσα, λοιπόν, αλλάζει τα πράγματα που υποχρεωνόμαστε να σκεφτόμαστε πριν μιλήσουμε. Αλλά και το πώς βιώνουμε τις εμπειρίες μας, μία κατάσταση, τα συναισθήματα, τις αναμνήσεις και τον προσανατολισμό μας. Σε αρκετές γλώσσες, όπως τα γαλλικά και τα γερμανικά, ακόμα και τα άψυχα αντικείμενα έχουν “φύλο” γιατι δεν εχουν το ουδετερο φυλο. Στα ελληνικά, από την άλλη, έχουμε το ουδέτερο άρθρο. Ο Γάλλος όμως δεν θα πει “το μούσι”, αλλά… “η μούσι” (la barbe). Η επιρροή στον τρόπο σκέψης όσων η μητρική γλώσσα έχει αυτή την ιδιοτροπία, είναι σημαντική. Απο την αλλη παλι λεμε στα ελληνικα, πχ η καρεκλα, ο καναπες. Εχουμε ορισει οτι η καρεκλα ειναι θυλυκο και ο καναπες αρσενικο. Με ποια λογικη? Στα αγγλικα θα πουμε a sofa, a chair αλλα θα το καθορισουμε το φυλο οταν εχουμε συζητησει για τον καναπε και για να μην επαναλαμβανουμε ο καναπες κι ο καναπες θα πουμε πχ “it is big” δηλ οτι ο καναπες ειναι μεγαλος. Όλα αυτά, φυσικά, δεν σημαίνουν ότι η μητρική γλώσσα είναι “φυλακή” που μας κρατά δέσμιους σε έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και περιορίζει τα πράγματα που μπορούμε να μάθουμε. Αλλά καλό είναι να θυμόμαστε ότι υπάρχουν αυτές οι διαφορές, στις ενστικτώδεις αντιδράσεις, στη διαίσθηση που καλλιεργεί η γλώσσα, στη ζωή μας.
Δειτε αυτο το βίντεο της Atlantic, που αποδεικνύει ότι και εντός της ίδιας χώρας, ο τόπος καταγωγής μας, επηρεάζει και διαφοροποιεί ακόμα και τον τρόπο με τον οποίο χαιρετάμε έναν άγνωστο, για πρώτη φορά.
“Σαν πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον, μπορούμε να κάνουμε κάτι καλύτερο από το να προσποιούμαστε ότι όλοι σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο”. Guy Deutcher
1. Η αγάπη είναι ένα ζήτημα περίπλοκο και μπερδεμένο.
Επίσης, είναι μυστηριώδης και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ορισμένοι άνθρωποι περνούν από ένα στάδιο ελεύθερης σχέσης στην αρχή, άλλοι όχι. Είτε έτσι είτε αλλιώς, κάποτε θα συνειδητοποιήσετε ότι η αγάπη απαιτεί ισχυρή δέσμευση για να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες μαζί και χωριστά και ότι χρειάζεται σκληρή δουλειά.
2. Η αγάπη είναι μια ικανότητα που μπορεί να καλλιεργηθεί.
Η αγάπη δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα που λάμπει σαν νεραϊδόσκονη. Αν μπορείτε να διδαχτείτε τα μαθηματικά, μπορείτε να διδαχτείτε και την αγάπη.
3. Η έλξη έχει εξάρσεις και υφέσεις.
Η έλξη συνήθως είναι μια ευρύτερη σύνδεση: με τον εαυτό σας, μέσω του συντρόφου σας και ο ένας με τον άλλο. Με άλλα λόγια, όταν η σύνδεση διαχέεται προς όλες τις κατευθύνσεις, μπορείτε να δείτε τον σύντροφό σας με καθαρά μάτια και τότε η έλξη αποτελεί φυσικό επακόλουθο.
4. Το σεξ απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς.
Αρκεί να αναφέρουμε ότι το σεξ δεν έχει καμία σχέση με τα όσα διαβάζετε στα περιοδικά. Όλα τα ζευγάρια με τα οποία έχω συνεργαστεί σε συνεδρίες θεραπείας έχουν δώσει τον αγώνα τους στον σεξουαλικό τομέα κάποια στιγμή. Τα περισσότερα ζευγάρια έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις στο σεξ: άλλοι έχουν χαμηλότερη σεξουαλικότητα κι άλλοι υψηλότερη και αυτό από μόνο του δημιουργεί συγκρούσεις.
5. Η αγάπη δεν είναι κάτι που παίρνετε από τον σύντροφό σας.
Στην πραγματικότητα η αγάπη είναι αυτή που εσείς δίνετε. Με άλλα λόγια, δεν είναι δουλειά του συντρόφου σας να σας κάνει να νιώσετε ζωντανοί, πλήρεις κι ερωτικοί. Αυτή είναι δουλειά δική σας και όταν μάθετε να δημιουργείτε πληρότητα μέσω του εαυτού σας, η αγάπη ρέει με φυσικό τρόπο προς τον σύντροφό σας με την προσφορά.
6. Ο ρομαντισμός δεν εκδηλώνεται μόνο με δείπνα με κεριά και τριαντάφυλλα.
Ρομαντισμός είναι κι όταν ο σύντροφός σας καθαρίζει το χιόνι από το αυτοκίνητό σας όταν έξω κάνει κρύο, όταν αφήνει σημειώματα αγάπης στην τσάντα σας, όταν έρχεται μαζί σας στις οικογενειακές σας συγκεντρώσεις παραμένοντας χαμογελαστός ή όταν σας ζητά συγγνώμη.
7. Στην πραγματική αγάπη πάντα υπάρχει φόβος.
Να θυμάστε ότι η παρουσία του φόβου σε όλες τις εκφάνσεις του συμπεριλαμβανομένων της αμφιβολίας και του άγχους, δεν σημαίνει ότι βρίσκεστε σε λάθος σχέση. Με άλλα λόγια, η αμφιβολία δεν είναι πάντα αρνητική.
8. Θα υπάρξουν στιγμές που θα θέλετε να φύγετε.
Τέτοιες στιγμές συνήθως εμφανίζονται προτού υπάρξει βαθύτερη γνώση της διαδικασίας της αγάπης.
9. Πάρτε όσο χρόνο χρειάζεστε για να μάθετε την έννοια της «προβολής».
Αυτή η έννοια στην ψυχολογία σημαίνει την τάση που έχουμε να εκτοπίζουμε τους εσωτερικούς μας δαίμονες πάνω σε κάποιον άλλο. Έτσι, όταν ανακαλύψετε τον εαυτό σας να εκνευρίζεται με τον σύντροφό σας ή να μην έλκεται ξαφνικά από αυτόν, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να κοιτάξετε μέσα σας και να αναρωτηθείτε μήπως κάνετε λάθος.
10. Οι σκέψεις δεν σημαίνει ότι ισχύουν στην πραγματικότητα.
Είτε πρόκειται για ανασφάλεια ή άποψη (ή κάποιο άλλο έντονο συναίσθημα), τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να μας κατακλύσουν εύκολα. Ακριβώς όμως επειδή μια σκέψη γεμίζει το μυαλό μας ή ακόμη και το σώμα μας, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και αληθινή. Όταν μια σκέψη σας βασανίζει δώστε της την απαραίτητη σημασία, αλλά δεν είναι απαραίτητο να θεωρήσετε ότι πρόκειται για ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός.
11. Οι φαντασιώσεις με πρώην συντρόφους δεν σημαίνει ότι κατά βάθος θέλετε να είστε με κάποιον άλλο.
Τα όνειρα είναι αλληγορικά, είναι η γλώσσα του ασυνειδήτου, πράγμα που σημαίνει ότι συχνά υποδηλώνουν την επιθυμία της ψυχής σας να ενωθεί με μη ενσωματωμένες πτυχές του εαυτού σας.
12. Δεν χρειάζεται να έχετε αντιδράσεις σε όλα τα συναισθήματά σας.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα αρνητικά συναισθήματα. Άλλα συναισθήματα, όπως αυτά που προκύπτουν μέσα στα όνειρα, δεν πρέπει πάντα να λαμβάνονται ουσιαστικά υπόψη.
13. Η γκρίνια δεν βοηθά ποτέ.
Στην πραγματικότητα, με την πάροδο του χρόνου θα διαβρώσει τη σχέση σας. Μια από τις πιο σημαντικές δεξιότητες για να διατηρήσετε τη σχέση σας είναι να μάθετε να κρατάτε το στόμα σας κλειστό. Αυτό μπορεί να μοιάζει πολύ δύσκολο, ειδικά αν στην οικογένειά σας υπήρχαν πολλά άτομα με αυτή τη συνήθεια.
14. Είναι απαραίτητο να εκφράζετε την ευγνωμοσύνη σας.
Η ευγνωμοσύνη είναι ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας και τη σχέση σας. Κρατήστε ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης στο οποίο θα καταγράφετε απλόχερα την ευγνωμοσύνη σας. Αυτό θα σας βοηθήσει να θυμάστε πάντοτε αυτές τις στιγμές, διατηρώντας παράλληλα ανοιχτά την καρδιά και το μυαλό σας.
15. Μερικές φορές θα πέσετε για ύπνο θυμωμένοι.
Αντίθετα με τις δημοφιλείς συμβουλές που δίνονται συνήθως στους γάμους, σίγουρα θα αφήσετε κάποια προβλήματα άλυτα πριν πάτε για ύπνο. Αυτό δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας, οι συγκρούσεις αποτελούν μια φυσιολογική και υγιή έκφραση κάθε στενής σχέσης. Αυτό που έχει σημασία είναι το πώς θα τα ξαναβρείτε με τον σύντροφό σας και τι μπορείτε να μάθετε από τις συγκρούσεις εξετάζοντάς τις υπό το πρίσμα της λογικής.
16. Η επίλυση των συγκρούσεων απαιτεί τον δικό της τρόπο αντιμετώπισης.
Η πιο σημαντική ικανότητα που μπορείτε να αποκτήσετε είναι να απομακρύνεστε ακριβώς τη στιγμή που κάποιος από εσάς έχει αρχίσει να εκνευρίζεται. Οι συγκρούσεις δεν είναι ποτέ αυτό που νομίζετε κι όταν αντιδράτε στα συναισθήματά σας αντί να αποκρίνεστε σε αυτά είναι πολύ πιθανό να πολλαπλασιαστούν και τελικά να καταλήξετε σε καβγά.
17. Δεν πειράζει αν μερικές φορές νιώθετε ότι βαριέστε ή ότι είστε αδιάφοροι και αναποφάσιστοι.
Δεν μπορείτε πάντα να υπερνικήσετε τα αισθήματα του πάθους και της ευχαρίστησης, αλλά αυτό είναι κάτι φυσιολογικό.
18. Δεν πειράζει αν δεν σας λείπει ο σύντροφός σας όταν βρίσκεται μακριά.
Στην πραγματικότητα, η απόλαυση της μοναξιάς αποτελεί σημάδι υγείας, αφού δεν είστε δύο μισά που ενώνονται για να δημιουργήσουν ένα σύνολο, αλλά δύο σύνολα που δημιουργούν ένα τρίτο σύνολο, αυτό της σχέσης σας.
19. Δεν πειράζει να φαντάζεστε πώς θα ήταν η ζωή σας με κάποιον άλλο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε επιλέξει τον λάθος σύντροφο.
20. Δεν υπάρχει «σωστό» ή «λάθος». Υπάρχει μόνο μάθηση. Αν μπορέσετε να υιοθετήσετε μια νοοτροπία μάθησης αντί για κάποια που κατηγοριοποιεί τη ζωή και τις επιλογές σας σε σωστό / λάθος ή καλό / κακό, τα πάντα θα αλλάξουν μέσα σας.
I start from the supposition that the world is topsy-turvy, that things are all wrong, that the wrong people are in jail and the wrong people are out of jail, that the wrong people are in power and the wrong people are out of power, that the wealth is distributed in this country and the world in such a way as not simply to require small reform but to require a drastic reallocation of wealth. I start from the supposition that we don’t have to say too much about this because all we have to do is think about the state of the world today and realize that things are all upside down. Daniel Berrigan is in jail-A Catholic priest, a poet who opposes the war-and J. Edgar Hoover is free, you see. David Dellinger, who has opposed war ever since he was this high and who has used all of his energy and passion against it, is in danger of going to jail. The men who are responsible for the My Lai massacre are not on trial; they are in Washington serving various functions, primary and subordinate, that have to do with the unleashing of massacres, which surprise them when they occur. At Kent State University four students were killed by the National Guard and students were indicted. In every city in this country, when demonstrations take place, the protesters, whether they have demonstrated or not, whatever they have done, are assaulted and clubbed by police, and then they are arrested for assaulting a police officer. Now, I have been studying very closely what happens every day in the courts in Boston, Massachusetts. You would be astounded-maybe you wouldn’t, maybe you have been around, maybe you have lived, maybe you have thought, maybe you have been hit-at how the daily rounds of injustice make their way through this marvelous thing that we call due process. Well, that is my premise. All you have to do is read the Soledad letters of George Jackson, who was sentenced to one year to life, of which he spent ten years, for a seventy-dollar robbery of a filling station. And then there is the U.S. Senator who is alleged to keep 185,000 dollars a year, or something like that, on the oil depletion allowance. One is theft; the other is legislation. something is wrong, something is terribly wrong when we ship 10,000 bombs full of nerve gas across the country, and drop them in somebody else’s swimming pool so as not to trouble our own. So you lose your perspective after a while. If you don’t think, if you just listen to TV and read scholarly things, you actually begin to think that things are not so bad, or that just little things are wrong. But you have to get a little detached, and then come back and look at the world, and you are horrified. So we have to start from that supposition-that things are really topsy-turvy. And our topic is topsy-turvy: civil disobedience. As soon as you say the topic is civil disobedience, you are saying our problem is civil disobedience. That is not our problem…. Our problem is civil obedience. Our problem is the numbers of people all over the world who have obeyed the dictates of the leaders of their government and have gone to war, and millions have been killed because of this obedience. And our problem is that scene in All Quiet on the Western Front where the schoolboys march off dutifully in a line to war. Our problem is that people are obedient all over the world, in the face of poverty and starvation and stupidity, and war and cruelty. Our problem is that people are obedient while the jails are full of petty thieves, and all the while the grand thieves are running the country. That’s our problem. We recognize this for Nazi Germany. We know that the problem there was obedience, that the people obeyed Hitler. People obeyed; that was wrong. They should have challenged, and they should have resisted; and if we were only there, we would have showed them. Even in Stalin’s Russia we can understand that; people are obedient, all these herdlike people. But America is different. That is what we’ve all been brought up on. From the time we are this high and I still hear it resounding in Mr. Frankel’s statement-you tick off, one, two, three, four, five lovely things .~ about America that we don’t want disturbed very much. But if we have learned anything in the past ten years, it is that these lovely things about America were never lovely. We have been expansionist and aggressive and mean to other people from the beginning. And we’ve been aggressive and mean to people in this country, and we’ve allocated the wealth of this country in a very unjust way. We’ve never had justice in the courts for the poor people, for black people, for radicals. Now how can we boast that America is a very special place? It is not that special. It really isn’t. Well, that is our topic, that is our problem: civil obedience. Law is very important. We are talking about obedience to law-law, this marvelous invention of modern times, which we attribute to Western civilization, and which we talk about proudly. The rule of law, oh, how wonderful, all these courses in Western civilization all over the land. Remember those bad old days when people were exploited by feudalism? Everything was terrible in the Middle Ages-but now we have Western civilization, the rule of law. The rule of law has regularized and maximized the injustice that existed before the rule of law, that is what the rule of law has done. Let us start looking at the rule of law realistically, not with that metaphysical complacency with which we always examined it before. When in all the nations of the world the rule of law is the darling of the leaders and the plague of the people, we ought to begin to recognize this. We have to transcend these national boundaries in our thinking. Nixon and Brezhnev have much more in common with one another than – we have with Nixon. J. Edgar Hoover has far more in common with the head of the Soviet secret police than he has with us. It’s the international dedication to law and order that binds the leaders of all countries in a comradely bond. That’s why we are always surprised when they get together — they smile, they shake hands, they smoke cigars, they really like one another no matter what they say. It’s like the Republican and Democratic parties, who claim that it’s going to make a terrible difference if one or the other wins, yet they are all the same. Basically, it is us against them. Yossarian was right, remember, in Catch-22? He had been accused of giving aid and comfort to the enemy, which nobody should ever be accused of, and Yossarian said to his friend Clevinger: “The enemy is whoever is going to get you killed, whichever side they are on.” But that didn’t sink in, so he said to Clevinger: “Now you remember that, or one of these days you’ll be dead.” And remember? Clevinger, after a while, was dead. And we must remember that our enemies are not divided along national lines, that enemies are not just people who speak different languages and occupy different territories. Enemies are people who want to get us killed.
We are asked, “What if everyone disobeyed the law?” But a better question is, “What if everyone obeyed the law?” And the answer to that question is much easier to come by, because we have a lot of empirical evidence about what happens if everyone obeys the law, or if even most people obey the law. What happens is what has happened, what is happening. Why do people revere the law? And we all do; even I have to fight it, for it was put into my bones at an early age when I was a Cub Scout. One reason we revere the law is its ambivalence. In the modern world we deal with phrases and words that have multiple meanings, like “national security.” Oh, yes, we must do this for national security! Well, what does that mean? Whose national security? Where? When? Why? We don’t bother to answer those questions, or even to ask them. The law conceals many things. The law is the Bill of Rights. ;’~ fact, that is what we think of when we develop our reverence for the law. The law is something that protects us; the law is our right-the law is the Constitution. Bill of Rights Day, essay contests sponsored by the American Legion on our Bill of Rights, that is the law. And that is good. But there is another part of the law that doesn’t get ballyhooed- the legislation that has gone through month after month, year after year, from the beginning of the Republic, which allocates the resources of the country in such a way as to leave some people very rich and other people very poor, and still others scrambling like mad for what little is left. That is the law. If you go to law school you will see this. You can quantify it by counting the big, heavy law books that people carry around with them and see how many law books you count that say “Constitutional Rights” on them and how many that say “Property,” “Contracts,” “Torts,” “Corporation Law.” That is what the law is mostly about. The law is the oil depletion allowance-although we don’t have Oil Depletion Allowance Day, we don’t have essays written on behalf of the oil depletion allowance. So there are parts of the law that are publicized and played up to us-oh, this is the law, the Bill of Rights. And there are other parts of the law that just do their quiet work, and nobody says anything about them. It started way back. When the Bill of Rights was first passed, remember, in the first administration of Washington? Great thing. Bill of Rights passed! Big ballyhoo. At the same time Hamilton’s economic pro gram was passed. Nice, quiet, money to the rich-I’m simplifying it a little, but not too much. Hamilton’s economic program started it off. You can draw a straight line from Hamilton’s economic program to the oil depletion allowance to the tax write-offs for corporations. All the way through-that is the history. The Bill of Rights publicized; economic legislation unpublicized. You know the enforcement of different parts of the law is as important as the publicity attached to the different parts of the law. The Bill of Rights, is it enforced? Not very well. You’ll find that freedom of speech in constitutional law is a very difficult, ambiguous, troubled concept. Nobody really knows when you can get up and speak and when you can’t. Just check all of the Supreme Court decisions. Talk about predictability in a system-you can’t predict what will happen to you when you get up on the street corner and speak. See if you can tell the difference between the Terminiello case and the Feiner case, and see if you can figure out what is going to happen. By the way, there is one part of the law that is not very vague, and that involves the right to distribute leaflets on the street. The Supreme Court has been very clear on that. In decision after decision we are affirmed an absolute right to distribute leaflets on the street. Try it. Just go out on the street and start distributing leaflets. And a policeman comes up to you and he says, “Get out of here.” And you say, “Aha! Do you know Marsh v. Alabama, 1946?” That is the reality of the Bill of Rights. That’s the reality of the Constitution, that part of the law which is portrayed to us as a beautiful and marvelous thing. And seven years after the Bill of Rights was passed, which said that “Congress shall make no law abridging the freedom of speech,” Congress made a law abridging the freedom of speech. Remember? The Sedition Act of 1798. So the Bill of Rights was not enforced. Hamilton’s program was enforced, because when the whisky farmers went out and rebelled you remember, in 1794 in Pennsylvania, Hamilton himself got on his horse and went out there to suppress the rebellion to make sure that the revenue tax was enforced. And you can trace the story right down to the present day, what laws are enforced, what laws are not enforced. So you have to be careful when you say, “I’m for the law, I revere the law.” What part of the law are you talking about? I’m not against all law. But I think we ought to begin to make very important distinctions about what laws do what things to what people. And there are other problems with the law. It’s a strange thing, we think that law brings order. Law doesn’t. How do we know that law does not bring order? Look around us. We live under the rules of law. Notice how much order we have? People say we have to worry about civil disobedience because it will lead to anarchy. Take a look at the present world in which the rule of law obtains. This is the closest to what is called anarchy in the popular mind-confusion, chaos, international banditry. The only order that is really worth anything does not come through the enforcement … of law, it comes through the establishment of a society which is just and in which harmonious relationships are established and in which you need a minimum of regulation to create decent sets of arrangements among people. But the order based on law and on the force of law is the order of the totalitarian state, and it inevitably leads either to total injustice or to rebel lion-eventually, in other words, to very great disorder. We all grow up with the notion that the law is holy. They asked Daniel Berrigan’s mother what she thought of her son’s breaking the law. He burned draft records-one of the most violent acts of this century- to protest the war, for which he was sentenced to prison, as criminals should be. They asked his mother who is in her eighties, what she thought of her son’s breaking the law. And she looked straight into the interviewer’s face, and she said, “It’s not God’s law.” Now we forget that. There is nothing sacred about the law. Think of who makes laws. The law is not made by God, it is made by Strom Thurmond. If you nave any notion about the sanctity and loveliness and reverence for the law, look at the legislators around the country who make the laws. Sit in on the sessions of the state legislatures. Sit in on Congress, for these are the people who make the laws which we are then supposed to revere. All of this is done with such propriety as to fool us. This is the problem. In the old days, things were confused; you didn’t know. Now you know. It is all down there in the books. Now we go through due process. Now the same things happen as happened before, except that we’ve gone through the right procedures. In Boston a policeman walked into a hospital ward and fired five times at a black man who had snapped a towel at his arm-and killed him. A hearing was held. The judge decided that the policeman was justified because if he didn’t do it, he would lose the respect of his fellow officers. Well, that is what is known as due process-that is, the guy didn’t get away with it. We went through the proper procedures, and everything was set up. The decorum, the propriety of the law fools us. The nation then, was founded on disrespect for the law, and then came the Constitution and the notion of stability which Madison and Hamilton liked. But then we found in certain crucial times in our history that the legal framework did not suffice, and in order to end slavery we had to go outside the legal framework, as we had to do at the time of the American Revolution or the Civil War. The union had to go outside the legal framework in order to establish certain rights in the 1930s. And in this time, which may be more critical than the Revolution or the Civil War, the problems are so horrendous as to require us to go outside the legal framework in order to make a statement, to resist, to begin to establish the kind of institutions and relationships which a decent society should have. No, not just tearing things down; building things up. But even if you build things up that you are not supposed to build up-you try to build up a people’s park, that’s not tearing down a system; you are building something up, but you are doing it illegally-the militia comes in and drives you out. That is the form that civil disobedience is going to take more and more, people trying to build a new society in the midst of the old. But what about voting and elections? Civil disobedience-we don’t need that much of it, we are told, because we can go through the electoral system. And by now we should have learned, but maybe we haven’t, for we grew up with the notion that the voting booth is a sacred place, almost like a confessional. You walk into the voting booth and you come out and they snap your picture and then put it in the papers with a beatific smile on your face. You’ve just voted; that is democracy. But if you even read what the political scientists say-although who can?-about the voting process, you find that the voting process is a sham. Totalitarian states love voting. You get people to the polls and they register their approval. I know there is a difference-they have one party and we have two parties. We have one more party than they have, you see. What we are trying to do, I assume, is really to get back to the principles and aims and spirit of the Declaration of Independence. This spirit is resistance to illegitimate authority and to forces that deprive people of their life and liberty and right to pursue happiness, and therefore under these conditions, it urges the right to alter or abolish their current form of government-and the stress had been on abolish. But to establish the principles of the Declaration of Independence, we are going to need to go outside the law, to stop obeying the laws that demand killing or that allocate wealth the way it has been done, or that put people in jail for petty technical offenses and keep other people out of jail for enormous crimes. My hope is that this kind of spirit will take place not just in this country but in other countries because they all need it. People in all countries need the spirit of disobedience to the state, which is not a metaphysical thing but a thing of force and wealth. And we need a kind of declaration of interdependence among people in all countries of the world who are striving for the same thing.
from Howard Zinn’ speech “The problem is Civil Obedience”
Στην πλατεια που βρισκεται μεταξυ του κοινοβουλιου και του Εθνικου θεατρου του Οσλο οι μικροπωλητες εχουν στησει την υπαιθρια αγορα τους με διαφορα προιοντα, κυριως μαλλινα ρουχα και παιχνιδια. Κοσμος αρκετος βγηκε σημερα Κυριακη, παρολο το τσουχτερο κρυο, για να χαζεψει πιο πολυ την αγορα η για να κανουν τα παιδια τους πατιναζ στο παγοδρομιο που στηθηκε χτες ενοψει Χριστουγεννων.
Εμεις γευτηκαμε γευστικοτατα τσουρος κατι σαν λουκουμα και τουλουμπακι, γλυκο απο την Ισπανια στην αγορα. Ειπαμε ειχε τοπικα προιοντα και οχι μονο…
Ο κοσμος κρατουσε πυρσους και προχωρουσε την St Olavs gate τον πιο κεντρικο δρομο του Οσλο με κατευθυνση το παλατι.
Και καπως ετσι στολιζουν τα σπιτια εξωτερικα οπως αυτο το συγκροτημα πολυκατοικιων
