Το Χάνι: ένα γλυκό ξαπόσταμα

Χάνι Πανέτσου

…Το χάνι φαντάζομαι ότι είναι για τους περισσότερους μια ξεχασμένη υπόθεση ίσως και άγνωστη για τις νεότερες γενιές, όμως είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εποχής όπου το κύριο μεταφορικό μέσο ήταν οι άμαξες και τα άλογα. Χάνι λοιπόν είναι οι χώροι που διανυκτέρευαν οι ταξιδιώτες με τα ζώα τους. Η λέξη “χαν”είναι περσική και σημαίνει ξενώνας, πανδοχείο. Τα χάνια υπήρξαν κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό καταλύμα, ήταν η συνύπαρξη όλων των κοινωνικών τάξεων, ένα πολιτιστικό αμάγαλμα φτωχολογιάς και αριστοκτρατίας, εργατιάς και βιομηχάνων, ταχυδρόμων και εμπόρων, όπου όλοι είχαν κοινό σημείο την ανάγκη να ξαποστάσουν, αφού διένυσαν χιλιόμετρα με τις άμαξες τους και έπρεπε να φάνε κάτι αυτοί και τα ζώα τους και να κοιμηθούν. Τα σημεία που κτίζονταν ήταν κομβικά θα λεγαμε, δίπλα πάντα στα διάφορα μονοπάτια ή τους κακοτράχαλους δρόμους-περάσματα, μοναδικοί σύμμαχοι των ανθρώπων στις κοπιαστικές διαδρομές. Ισως κανένα ταξίδι να μην ήταν δυνατό χωρίς την ύπαρξη τους..

Οι ιδιοκτήτες των χανίων ήταν συνήθως ντόπιοι που είχαν στην κατοχή τους ένα κομμάτι γής και έχτιζαν συνήθως παραλλήλογραμμα διώραφα κτιρια με περιφραγμενη αυλή και σταύλους και οι βασικές υπηρεσίες που πρόσφεραν ήταν τροφή, στέγη και ασφάλεια στους ταξιδώτες. Στο ισόγειο ή στο κατώι όπως το έλεγαν βρισκόταν η τραπεζαρία με το τζάκι και το μαγειριό. Σπάνια υπήρχε τραπέζι, κάθονταν στο πάτωμα και έτρωγαν με τα χέρια ή υπήρχε ένα χαμηλό τραπέζι ο σοφράς και κάθονταν στα μαξιλάρια οι επισκέπτες. Τα φαγητά που σερβίρονταν ήταν όσπρια, χόρτα, ψωμί, λάδι, χορτόπιτες και στα παραθαλάσσια μέρη προσφεραν θαλασσινά με τη συνοδεία πάντα του κρασιού ή του τσίπουρου. Στο ανώι ήταν τα δωμάτια για τους επισκέπτες και υπήρχε και ο “οντάς”, ένα πατάρι με κινητή σκάλα όπου διανυκτέρευν οι γυναίκες πελάτισσες για να είναι ασφαλείς. Ο στάβλος είχε πάχνες για το τάισμα και κρίκους για το δέσιμο των ζώων. Στην αποθηκη στοίβαζαν τις ζωοτροφές και τα καυσόξυλα. Στην αυλή υπήρχε το αποχωρητήριο, το στέγαστρο, ο κήπος, η βρύση και η ποτίστρα με αφθονο νερό…

Ιούνιος 2021: Επιστρέφοντας από την εκδρομή μας στα χωριά της Ευρυτανίας με τους φιδίσιους δρόμους και ενώ η ζέστη του μεσημεριού είχε γίνει ανυπόφορη παρά το ότι είχαμε κλιματισμό στο αμάξι, ένιωθα το στομάχι μου βαρύ και είχα εντονη ζαλάδα. Επρεπε οπωσδήποτε να ξαποστάσουμε κάπου η παρέα μου κι εγώ και ονειρευόμασταν άραγμα κάτω από πλατάνια και μια ταβερνούλα. Και ω, ναι στο 52ο χλμ Λαμίας-Καρπενησίου, ξεπρόβαλε το “Χάνι του Πανέτσου”! Ενα διώροφο κτίριο με δίρριχτη κεραμοσκεπή, τεράστιο μπαλκόνι στο πίσω μέρος με υπέροχη θέα στον Καψιώτη Σπερχειό ποταμό. Αυτό ακριβώς αναζητούσαμε! Ευχόμασταν να σέρβιρε καλο φαγητό και μετά θα αράζαμε δίπλα στο ποτάμι. Αποδείχθηκε το χάνι υπεράνω των προσδοκιών μας! Είχε υπεροχο σπιτικό φαγητό-δοκιμάσαμε τους κεφτέδες,- φανταστικοι!-φέτα προβατίσια, -πραγματικά αληθινή γεύση-, τέλεια πατζαροσαλάτα και χορτόπιτα! Φυσικα η μαγείρισα Ξανθή η γυναίκα του Παύλου του χαντζή, δηλαδή του ιδιοκτήτη του χανιού μαγειρέυει και πολλά άλλα πιάτα. Ο Παύλος ο χαντζής μας εξιστόρησε ότι αυτός είναι η τέταρτη γενιά που διατηρεί το χάνι μιας και το 1884, ο Πανετσομήτρος, ο προπάππος του, έφτιαξε το παλιό χάνι, σε αχρηστία σήμερα το κατώι που σώζεται πάνω στη δημοσιά, στην αρχή της πολύωρης τότε ανάβασης του Τυμφρηστού μέσω Πέρα Κάψης (Τυμφρηστός) για Ράχες, Καρπενήσι και τα λοιπά Ευρυτανικά χωριά. Στον πάνω όροφο νοίκιαζαν κάποτε δωμάτια αλλά από το 2000 μένουν οι ιδιοκτήτες. Ο Παύλος έχει τρεις κόρες που καμία δεν φαίνεται να θέλει να ασχοληθεί με τη συνέχεια της παράδοσης. Εξάλλου με την κρίση της πανδημίας ίσα που το συντηρούν αλλά δε θέλουν να ρίξουν την ποιότητα όπως μας είπαν. Θα το κρατήσουν κι όσο πάει…

Αποτελεί ρετρό λοιπόν το χάνι στη σημερινή εποχή όμως κάποτε έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις μετακινήσεις των ανθρώπων. Σήμερα ελάχιστα έχουν διασωθεί και τα περισσότερα έχουν παραδοθεί στην αδυσώπητη φθορά του χρόνου. Αν βρεθείτε στην περιοχή αξίζει να κάνετε μια στάση στο χανί του Πανέτσου όχι μόνο για το καλό φαγητό αλλά και για να γνωρίσετε την ιστορία του.

Πηγές: https://www.ypaithros.gr/ta-xania-exoun-tin-diki-tous-istoria/

https://fthiotikos-tymfristos.blogspot.com/2015/02/blog-post_85.html

Ευρυτανία, εκεί που η φύση αγάλλεται!

karpenisi

Ηθελα πολύ καιρό να πάω στα χωριά του Καρπενησίου. Είχα δει ένα αφιερωμα από τον γνωστό vlogger Μπλέτσα, και βασικά δεν είχα ταξιδέψει ποτέ εκεί(δεν μετράω την εκδρομή που είχα κάνει κάποτε μικρούλα με τους γονείς). Ξεκινήσαμε λοιπόν για ένα τριήμερο προς τα εκεί. Η διαδρομή είχε αρκετες στροφές μετά τη Λαμία αλλά μας αποζημίωσε πραγματικά το μοναδικό τοπίο των βουνών Τυμφρηστού, Βελουχίου και Χελιδόνας. Μια πλούσια φύση γεμάτη έλατα και πλατάνια, θεόρατα βουνά με απότομες κορυφές, την πανέμορφη κοιλάδα του Καρπενησιώτη ποταμού, συνθέτουν την “κοσμογονία τοπίου” όπως έγραψε ο Καρπενησιώτης συγγράφεας Ζαχαρίας Παπαντωνίου (“τα ψηλά βουνά” ). Μου έκανε αμέσως εντύπωση η μοναδική παλέτα χρωμάτων της φύσης, τα καλοδιατηρημενα παραδοσιακά σπίτια και οι ανθρωποι που είναι ζεστοί, φιλόξενοι, ανοιχτοί με διαθεση για κουβέντα και καλαμπούρι. Επιπλέον, οι οργανωμένες και κατά βάση προσεγμένες υποδομές διαμονής και εστίασης, ακόμα και σε χωριά που δύσκολα βρίσκεις στο χάρτη, αναδεικνυουν το μέρος σε μοναδικό προορισμό χειμώνα καλοκαίρι.

saloon

Πρώτη στάση πριν το Μεγάλο Χωριό όπου θα μέναμε, ήταν το πάρκο δραστηριοτήτων saloon. /https://saloonpark.gr/ Προκειται για ένα ειδυλλιακό μέρος με δυνατότητα για ιππασία, τρενάκι, τοξοβολία, παιδική πίστα κανό ιδανικό για παιδια και γονεις αλλά και για όποιον θέλει να απλά να απολαύσει τον καφε του ή να δειπνήσει. Παρατήρησα ότι υπάρχουν κι αλλα παρκα αναψυχης στην περιοχή όπως το https://www.thenewtonpark.gr/ και πραγματικά μου φάνηκε πολυ ελπιδοφόρο μήνυμα που έχει γίνει τέτοια υποδομή.

saloon

Μείναμε στο Μεγάλο Χωριό σε ένα ξενωνα με υπέροχη θέα προς το Μικρό Χωριό και τις πλαγιές της Χελιδώνας. Η περιοχή έχει ξηρό και υγιεινό κλίμα , που σε συνδυασμό με την απόλυτη έλλειψη ατμοσφαιρικής ρύπανσης το καθιστούν ιδανικό για ξεκούραση και αναζωογόνηση όλες τις εποχές του χρόνου. Μακριά από την πολύβουη πόλη ακούγαμε καθε μέρα συναυλία απο τα τιτιβίσματα και τα κελαηδήματα των πουλιών.

Κάναμε μια πολυ ωραία πεζοπορία στο δάσος από το Κεφαλόβρυσο με στάση στο Κλαυσί για καφέ και γλυκό στο αληθινό καφέ της χαράς στην πλατεία του χωριού. Υπεροχη διαδρομη μέσα στα δέντρα, μοναδικός διαλογισμός για τον κουρασμενο νου. Σε κάθε σημείο της διαδρομής, ανυπέρβλητη η Ευρυτανική φύση, απλόχερα μοιράζεται σε όλες τις αισθήσεις με την οργιαστική χαμηλή βλάστηση, τα αρωματικά φυτά, τα χαρούμενα πλατάνια που λούζονται στα νερά του Καρπενησιώτη.

kefalovryso

Επισκεφτήκαμε ακόμα το χωριό Φιδάκια. Χτισμένο σε υψόμετρο περίπου 1.000 μέτρων και σε απόσταση 25 χλμ. από το Καρπενήσι, τα Φιδάκια είναι ενα ομορφό χωριό με λιθόστρωτα σοκάκια, πετρόχτιστα κτίρια, κόκκινες κεραμιδοσκεπές, γραφικό καφενείο και παραδοσιακή ταβέρνα. Ο λόγος που είνα τόσο καλά διατηρημενο το χωριό αυτό που εχει μονιμους κατοίκους 15 οφείλεται στο γεγονός ότι όλοι οι κάτοικοι μετανάστευσαν στην Αμερική και πλούτισαν και έτσι έκαναν πολλές δωρεές στο χωριό τους. Ενας απο αυτους ο κυρ- Χρηστος επέστρεψε στην Ελλάδα πριν αρκετά χρόνια και μένει πια μόνιμα εκεί διατηρωντας την ταβέρνα του δίπλα στην πλατεία και τον παραδοσιακο ξενώνα του. Θα έλεγα είναι η μασκότ του μέρους και θα καταλαβετε γιατι όταν πάτε.

limni kremaston

Ο δρόμος για εκεί είναι αρκετά στενός και φιδογυριστός μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο, ωστόσο αυτό που θα αντικρίσετε αξίζει και με το παραπάνω την όποια ταλαιπωρία υποστείτε για να φτάσετε, γιατί λίγο έξω από το χωριό Φιδάκια βρίσκεται η θέση Τσαγκαράλωνα. Είναι ωραία διαμορφωμένη με πέτρινους πάγκους για να καθίσεις και να αγναντέψεις την πανοραμική θέα στην τεχνητή λίμνη Κρεμαστών! Ενα μοναδικό μπαλκόνι της φύσης προσφέρει μια υπέροχη θέα στη γαλάζια λίμνη που μοιάζει με φιορδ! Αξιζει να πάτε το ηλιοβασίλεμα εκεί από οτι μας ειπαν οι ντοπιοι.

Δεν προλάβαμε να πάμε στο φαράγγι Πάντα Βρέχει όπως και στη Μονή Προυσού. Πραγματικά είναι ένα μέρος με πολλούς θησαυρούς που θέλει χρόνο για να τους ανακαλύψεις. Είναι μια περιοχή με πλούσια ιστορική παράδοση, εθνική προσφορά και πνευματική ακτινοβολία, με χώρους αρχαιολογικούς, τόπους ιστορικούς, θρησκευτικά προσκυνήματα και φύση καταπληκτικής εναλλαγής και σπάνιας ομορφιάς Εχει χαρακτηρισθεί ως η καθαρότερη περιοχή της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης από πλευράς ρύπανσης του περιβάλλοντος και συγκαταλέχθηκε στα 5 καθαρότερα οικοσυστήματα του πλανήτη μας, σύμφωνα με το φυλλάδιο της νομαρχίας της Ευρυτανίας. Και δεν ξέρω πόσο ισχύει ή όχι, αλλά το θέμα είναι ότι αυτη την ιδιαίτερα δύσκολη εποχή που διανύοουμε λόγω της πανδημίας και της παγκόσμιας οικονομικής κρισης που επακολουθεί το μέρος αυτο είχε πολύ λίγο τουρισμό. Οι ντόπιοι είναι πολύ προβληματισμένοι με το κλείσιμο των επιχειρήσεων τους για 7 μήνες τον προηγουμενο χειμώνα και φοβούνται ότι αν συμβεί ξανά τον επόμενο χειμωνα, δύσκολα θα ανοίξουν οι περισσότερες επιχειρήσεις τους την επόμενη σεζόν-κατι που απασχολεί φυσικά όλους τους επιχειρηματίες της εστίασης και τους ξενοδόχους.

Χωρίς να θέλω να βαρύνω το κλίμα, θα προέτρεπα να αφήσετε τις παραλίες για λίγο και να επισκεφτείτε τον τόπο αυτό ή όποιο άλλο ορεινό προορισμό. Το καλοκαίρι στην Ελλάδα κρατά πολύ εξάλλου. Αξίζει μια βόλτα προς τα εκεί!

Μέρη για να απολαύσετε παραδοσιακό φαγητό : Αγιος Αθανάσιος ταβέρνα στο Μεγάλο Χωριό, Πάρκο Κεφαλόβρυσο, Οιχαλία στα Φιδάκια, και

beer Carpinus
τοπική μπύρα Carpinus

γλυκά στο ξακουστό καφενείο τους Καρβέλη στο Μεγάλο Χωριό https://www.karvelis.com.gr/ και στο Καφέ της Χαράς στο Κλαυσί