Διαλέξεις από τον γιόγκι Sadguru

Ειναι πολλές μέρες, μήνες θα έλεγα που με κατακλύζουν οι αναμνήσεις από τη ζωή μου στη Νορβηγία. Είναι κάτι που συνηθιζω να κάνω, να υπεραναλύω και να χάνομαι στις σκέψεις. Και σήμερα άκουσα ομιλίες από τον σπουδαίο αυτό γιόγκι φιλόσοφο και θέλω να τις μοιραστώ μαζί σας γιατί με βοηθησαν να δω με περισσότερη προοπτική τη λειτουργία της μνήμης και των αναμνήσεων εν γένει.

Προσπάθησα να αποδώσω σε ελέυθερη μετάφραση τις διαλέξεις του περί μνήμης και σας τις παραθέτω:

Είναι η μνήμη κατάρα ή ευλογία;

“Η ανθρώπινη μνήμη είναι καταπληκτικό πράγμα. Εξαιτίας της ικανότητας της μνήμης έχουμε επιστήμη, τεχνολογία, πολιτισμό, αλλά ταυτόχρονα είναι η ανθρώπινη μνήμη που είναι η πηγή της δουλείας. Ειναι σαν μια πόρτα που μπορούμε να την ανοίξουμε ή να την κλείσουμε. Οταν οι πόρτες ανοίγουν μπροστά σου ειναι κατι υπέροχο, αν όμως οι πόρτες κλείνουν στα μούτρα σου το θεωρείς απόρριψη, κάτι κακό. Ετσι είναι και η μνήμη. Η μνήμη μας βοηθάει να πληροφορούμαστε για διάφορα πράγματα και να τα θυμόμαστε. Η βάση του ανθρώπινου πολιτισμού ειναι η μνήμη. Και μεταδίδεται απο γενιά σε γενιά σε όλα τα επίπεδα. Η μνήμη όμως μπορεί να κάνει τη ζωη σου επαναλαμβανόμενη κι οχι δεκτική, σα να μπαίνει στον αυτόματο πιλότο. Η χαρά της εξερεύνησης, του αυθορμητισμού μειώνεται σιγα-σιγά εξαιτιας της μνήμης. Οταν οι άνθρωποι μαθαίνουν μόνο χρησιμοποιώντας στεγνά την μνημη χωρίς τη χαρά της δημιουργίας, πολλά πράγματα συμβαίνουν σε επανάληψη. Ενα απλο γεγονος όπως είναι π.χ. ότι η γάτα μας πέθανε, θέλουμε σαν ανθρώπινα όντα να προσθέσουμε και το δράμα σε αυτό, να βάλουμε λίγη σάλτσα ώστε να γινει η περιγραφή πιο ρεαλιστική, γιατι ετσι εχουμε συνηθισει ως άνθρωποι λόγω μνήμης. Ο πολιτισμός μας εχει θεμελιωθεί πάνω στην πληροφορία που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά αλλά με διάφορες προσθήκες, παραμορφώσεις, αλλοιώσεις μέσα στο γραμμικό χρόνο, κι έτσι χάνουμε τη δυνατότητα μας να δούμε τα πράγματα κατάματα χωρίς τις αλλοιώσεις της συλλογικής μνηήης. Το μυαλό μας εχει ρυθμιστει ετσι. Ο πολιτισμός δεν είναι τίποτα άλλο από αναμνήσεις. Ειναι μια μνήμη σε επανάληψη.

Η μνήμη μας φυσικά ειναι πολύ σπουδαία και χρήσιμη, ομως πρέπει να την βαζεις στην άκρη κάποιες φορές, να παίρνεις απόσταση, αλλιώς η ζωη σου γεμίζει με μοτίβα και χάνεις τη δεκτικότητα σου.”

Γιατι σχεδόν κάθε μας εμπειρία επιλέγουμε να ειναι η πληγή μας;

“Οταν συμβαίνει κατι κακό σε κάποιον, κάποια στιγμή θα ηθελε να το αφήσει πίσω του και να προχωρήσει στη ζωή του, αλλα νιώθει τελικά ενοχή που έχει αυτή την επιθυμία και επιλέγει να μην προχωρησει παρακάτω. Αυτο συμβαινει εξαιτίας μια παρεξήγησης ότι οι άνθρωποι πρέπει να ξεχάσουν για να πάνε παρακάτω, αλλα δεν είναι αυτο το ζητούμενο. Οταν θυμάσαι κατι άσχημο που σου συνέβη, πρέπει να χρησιμοποιείσεις την εμπειρία αυτή σωστά ώστε να το μετατρέψεις σε σοφία και να μάθεις κατι απο αυτό. Αυτό που συνεβη πριν 5 ή 10 χρονια ή κατι που θα συμβει αύριο ή μεθαυριο, είναι κατι που δεν συμβαινει τώρα ετσι δεν ειναι; άρα υποφερεις για κατι που πραγματικα δεν υπάρχει τωρα, και μπορεί ισως σε καποιο επιπεδο να θεωρηθεί σαν τρέλα ετσι δεν ειναι; Ακούγεται σκληρό. Εχουμε μαθει να κουβαλάμε τις πληγές μας σαν μόνιμους επιδέσμους. Οταν κατι ασχημο μας συμβεί ή θα γινουμε σοφοί ή πληγωμένοι μέσα από αυτό. Η ζωη είναι κάποια ποσότητα χρόνων που περνούν σα τα δευτερόλεπτα ενός ρολογιού. Σκεφτείτε ότι καθε ώρα που περνάει, είστε πιο κοντά στο τάφο, έτσι δεν ειναι; υπάρχει τέτοια πολυτέλεια χρόνου να κουβαλάμε την καθε εμπειρία σα πληγή; όχι. Πρέπει να γίνεται κάποιος σοφότερος όταν του συμβαίνουν άσχημα πράγματα όχι πιο πληγωμένος. Ετσι πρεπει να επιλέγουμε. Ομως το σύστημα της παιδείας που έχουμε δίνει βάση στο να αναπτύξουμε τη μνήμη μαθαίνοντας τις επιστήμες και όχι να μελετάμε τη φύση της λειτουργίας του ανθρώπινου μυαλού. Η μεγαλύτερη ιδιότητα- ικανότητα του μυαλού ειναι η μνήμη. Φανταστείτε πόσα δισεκατομμύρια αρχεία μνήμης εχει όλη η ανθρωπότητα. Κι ομως υποφερουμε στη σκέψη ότι μπορει κατι το κακό να συμβει αυριο. Δεν εχει επενδύσει η ανθρωπότητα στο να μάθει τα παιδια της πώς να αξιοποιήσουν επικοδομητικά τη μνήμη τους, τη φαντασία τους, πως να λειάνουν τις εμπειρίες τους ώστε να μεταμορφωθούν αυτές σε σοφή πείρα.

Η μνήμη, η παρούσα εμπειρία και η φαντασία. Αυτές ειναι η τρεις διαστάσεις στη ζωη.

Ολη σου η ζωή γινεται στο εδώ και τώρα. Αν χάσεις ομως τη διάκριση μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος, τότε όλα σε πληγώνουν και θα επαναλαμβάνονται άσχημα πραγματα. Ο καθενας μας ζει το προσωπικό του δράμα στην προσωπική του σκηνή, αλλά ειναι ανόητο γιατι στην πραγματικότητα δεν υποφέρεις στο εδώ και τωρα. Ο ανθρώπινος οργανισμός ειναι η πιο εκλεπτυσμένη μηχανή, αλλα έχουμε διαβάσει τις οδηγιες χρήσεως της ; όπως διαβάζουμε τις οδηγίες χρήσης ενος τηλεφωνου, δεν θα έπρεπε να διαβάζουμε τις οδηγιες χρήσεως και του ανθρώπινου οργανισμού; άρα η ιδια σου ευφυία σε καταναλώνει, σε ρουφάει και εσύ το ονομάζεις αυτό στρες, αγχος, πόνο και έτσι έστρεψες την ευφυία σου εναντίον σου.”

Τα 4 τμήματα του μυαλού μας

“Στη γιογκικη κουλτούρα δεν υπάρχει μυαλό, υπάρχει το φυσικό σώμα και το νοητικό σώμα.

Αυτο που λεμε μυαλό ειναι ενας συνδυασμός ευφυίας και μνήμης. Υπάρχει μνήμη στο σωμα μας. Μπορει να μη θυμόμαστε πως μοιάζει ο προ προ προπάππους μας, αλλά η μύτη του βρίσκεται στο δικό μας πρόσωπο. Εμεις δε θυμόμαστε συνειδητά, αλλά το σώμα θυμάται πολύ καλά. Το σώμα μας εχει μνημη εκατοντάδων χιλιάδων ετών. Το σώμα εχει πολυ μεγαλύτερη μνήμη από ότι το μυαλό. Η Ευρώπη έδωσε πολυ μεγάλη σημασία στη σκέψη. Kι αυτο έγινε γιατι ήταν μια θρησκευτικά υποταγμένη κοινωνία όπου επιτρεπόταν να διαβάζουν ότι υπάρχει στα βιβλία που θεωρούνται γνώση. Και όταν δοθηκε στους ανθρώπους να εχουν λίγο ελευθερία για σκέψη και κατάφεραν να ζουν όχι υποταγμένοι (ευρωπαικός διαφωτισμός, γαλλική επανάσταση), άρχισαν να γιορτάζουν τη δύναμη της σκέψης υπερβολικα.

Μπορούμε να σκεφτούμε μόνο απο τα δεδομένα που εχουμε συγκεντρώσει και να τα ανακυκλώνουμε, να τα συνδυάζουμε, αλλα δε μπορούμε να σκεφτούμε κάτι καινούργιο, δεν ειναι στη φύση της σκέψης να βρει κατι καινούργιο, μόνο να ανακυκλωνει το παρελθόν. Αρα αν αφοσιωνεσαι στον τρόπο σκεψης σου, τιποτα το καινουργιο δεν θα συμβει στη ζωή.

Ο,τι σκεφτόμαστε ειναι το ψυχολογικο μας δραμα. Το δράμα ειναι σημαντικό για τον καθένα μας, για τον συνάνθρωπο μας δεν είναι τόσο, κι αυτο συμβαίνει γιατι ταυτοποιούμαστε με το δράμα μας. Γιατι ομως το ψυχολογικο μας δράμα, να καθορίζει τη φύση της ζωης μας; Ειναι ένα τοσο μικρό γεγονός μπροστά στη ροή της ζωής. Η Ζωή έχει πολυ μεγαλύτερη νοημοσύνη απ’ ότι η ατομική διάνοια.

Τα 4 μέρη του ανθρώπινου μυαλού είναι:

1.Διάνοια

Εχουμε δωσει τοση σημασια σε αυτήν και πληρωνουμε πολυ μεγάλο τίμημα ηδη. Εχουμε φτασει στο σημείο να ξερουμε σχεδον τα παντα, αλλα οχι για τη σπουδαιότητα της ζωης. Το παρατηρούμε στα παιδια. Για πρωτη φορα σε αυτη τη γενιά θα δεις 10 χρονών και 12 χρονών παιδιά να βαριούνται πάρα πολύ, κατι που δεν συνέβαινε στις παλαιότερες γενιες. Ηταν πολυ συναρπαστικό κάποτε για τα παιδια να θελουν να παιζουν, να εξερευνούν. Τα σημερινα παιδιά βαριούνται γιατι βλεπουν τον κόσμο μέσα απο το κινητό τους και την ταμπλέτα και τα ξερουν ολα. Είναι οι μικροί ξερόλες που συμπεριφέρονται σαν να είναι 60 χρονών και δεν νιωθουν καμια έκπληξη. Είναι η γενιά της τηλεκπαίδευσης. Αν αυτο συνεχιστεί κατά αυτόν τον τρόπο, σε 50- 100 χρόνια, το 50 % των παιδιών θα αυτοκτονούν απο την ανία.

H ζωή χρειάζεται ευδαιμονία και αφθονία. Ομως όταν υπαρχει τόση πληροφόρηση που παιρνουν τα παιδια τόσο νωρίς, χωρίς όμως την εμπειρια ζωης , τότε η ευδαιμονία φεύγει και μια ψευδής αισθηση γνώσης ερχεται που ειναι ο κινδυνος της διάνοιας. Γιατι η διανοια θελει να τα αναλυει ολα. Η διάνοια μοιάζει με ενα χειρουργικό νυστέρι, όσο πιο καλα ακονισμένο είναι, τόσο καλύτερα διαμελύει και αναλύει. Ο διαμελισμός -ανάλυση λειτουργεί σε κάποια πραγματα όπως στην ιατρική, αλλα οχι σε όλες τις πτυχές της ζωης. Καποιος θελει να γνωρίσει τη σχέση του με τη μητερα του, και την αναλύει τόσο που την υπεραναλύει. Ομως δε μπορεις να γνωρίσεις έτσι τη μητερα σου τελικα. Δε μπορεις να γνωριζεις τη ζωη με το να την υπεραναλύεις.. Αλλα αυτος ειναι ο κίνδυνος της ευφυΐας. Ολη η μοντερνα επιστημη εχει εξελιχθει χάρη στην ανθρώπινη διάνοια και παράγει τεχνολογικα επιτεύγματα. Η τεχνολογια ειναι μια χαρά γιατι εχει φερει άνεση στη ζωή μας αλλα δεν εφερε τη ζωή σε μας. Και η διάνοια ειναι χρήσιμη αλλά εξαρτάται από ποιον εχει ταυτοποιηθεί, δηλαδη ποιος ειναι αυτος που κρατάει το νυστέρι.

2. Ταυτότητα-προσωπικότητα

Η διάνοια λειτουργεί με βάση την ταυτότητα του καθε ανθρώπου. Οσο πιο συνειδητός είσαι στο χτίσιμο της ταυτότητας σου, τόσο θα καθοριστεί και η αποτελεσματικότητα της διάνοιας σου. Αν πχ κρατάς ενα κοφτερο νυστερι (διανοια) αλλα το χέρι σου (ταυτότητα) δεν ειναι σταθερό, θα κοπείς σε 100 μεριές. Το ανθρώπινο βάσανο οφείλεται στο οτι δεν ξερουμε πώς να κρατήσουμε σταθερο το νυστέρι, γιατι δεν έχουμε μάθει να διαχειριζόμαστε τη διανοια μας. Προσπαθούμε να μαλακώσουμε το κοφτερό μας νυστέρι (διανοια) με τα ναρκωτικά, το πολυ φαγητό, το πιοτό, διάφορες εξαρτήσεις, γιατι το νυστερι αλλιώς μας ποναει. Οχι ομως εξαιτίας της φύσης του, αλλα επειδη εμείς δεν ξερουμε να το κρατησουμε σταθερό.

3 Μνήμη

Η Μνήμη ειναι σωματική και νοητική και ειναι συμπυκνωμένη σε πολλά εκατομμύια αρχεια στον καθένα μας.(αναλύθηκε παραπάνω)

4. Καθαρή, απόλυτη νοημοσύνη

Αυτή η νοημοσύνη δεν εχει σχέση με καμια μνημη. Αν ο άνθρωπος βρει πρόσβαση σε αυτήν, τότε βρήκε πρόσβαση στην πηγή της δημιουργίας, το Θείο. Κατά αυτόν τον τρόπο, εχουν δημιουργηθει πολλές ιδεες του πως ειναι ο θεος και η δημιουργία. Και έτσι δημιουργήσαμε το Θεό που βρισκεται εκει ψηλα και τον ρωταμε πως θα κάνουμε αυτό ή το άλλο. Επειδη δε γνωριζουμε πως δημιουργήθηκε ο κόσμος, φτιάχνουμε σενάρια, θεωρίες, θρησκείες. Ενα λουλουδι αν το προσέξουμε καλά, παρατηρουμε ότι έχει φοβερή νοημοσύνη, σωστα; αλλα δεν μας εχουν πει ότι ο Θεός ειναι η νοημοσύνη. Ομως αν αγγιξεις εσύ μεσα σου την καθαρή, απόλυτη νοημοσυνη που εχεις ως ύπαρξη του σύμπαντος, τότε εχεις προσβαση στη πηγή της δημιουργιας. Ομως η σημερινή κοινωνία εχει θεοποιήσει την ανθρωπινη διάνοια με αποτέλεσμα να χάνουμε τον πλανήτη μας. Βεβαια μπορουμε να παμε και σε άλλο πλανητη και να κανουμε τα ιδια λογω της τεράστιας συλλογικής μνήμης που κουβαλάει η ανθρωπότητα. Αν θέλουμε όμως την ευεξία, θα πρέπει να ψάξουμε μέσα μας βαθύτερα, κι όχι προς τα εξω.”