Παρασκευη απογευματακι και καθομαι εξω στο μικρο καθιστικο που εχουμε στη βεραντα μας. Εχει λιγη ψυχρα αλλα ο ηλιος βοηθαει ωστε να κατσεις εξω και να απολαυσεις τον ελληνικο καφε σου. Ηταν ενας πολυ δυσκολος χειμωνας για μενα και τον συντροφο μου. Δυσκολος με την εννοια οτι ακομα υπαρχει η αμφιταλαντευση του αν θα παραμεινουμε εδω στη Νορβηγια η θα φυγουμε. Κι αυτο γιατι δεν εχουμε τακτοποιηθει με δουλεια σταθερη. Κι ετσι εγω τουλαχιστον περασα μια περιοδο που ζουσα με τη σκεψη του τι θα γινει μετα… Ωσπου… 1. εκανα πρακτικη για τη γλωσσα σε ενα νηπιαγωγειο οπου πηγαινα εκει καθε μερα με τα ποδια χρειαζομουν μια ωρα πηγαινε-ελα. Μου εκανε καλο γιατι αφενος εκανα μια υποτυπωδη ασκηση, αφου δε γυμναζομαι αυτην την περιοδο, και ερχομουν σε επαφη με τα παιδακια οπου ναι, σιγουρα δοκιμαζομουν ψυχικα, αλλα δεν υπαρχει κατι καλυτερο απο την αγκαλια ενος παιδιου, κι ειμαι ευγνωμων γι’ αυτο. Τα παιδακια αυτα ειναι στην καρδια μου! 2. Ξαναξεκινησα την πρακτικη μου στη γιογκα. Παρακολουθησα εναν κυκλο μαθηματων με εναν εκπληκτικο δασκαλο και ειμαι ευγνωμων που κανει μαθηματα στο Οσλο και ανυπομονω να ξανακανω πρακτικη με αυτον. 3. Εκει που εψαχνα για δουλεια σε σχολεια η νηπιαγωγεια της περιοχης που μενω, πηγαινοντας δηλ. πορτα- πορτα και μοιραζοντας βιογραφικα, η υπευθυνη του ολοημερου για τις 2 πρωτες ταξεις του δημοτικου σχολειου της γειτονιας μου, μου εκανε συνεντευξη επι τοπου και μου ειπε οτι υπαρχει κενη θεση στο ολοημερο για λιγες ωρες μεχρι το καλοκαιρι, και ειπα ναι. Ειμαι ευγνωμων που μου δοθηκε αυτη η ευκαιρια και που ειναι η δουλεια τοσο κοντα στο σπιτι. 4. Ειμαι ευγνωμων για την υπεροχη φιλοξενια που ειχαμε απο την ξαδερφη μου στο σπιτι της στο Λονδινο σε ενα ταξιδι αστραπη που καναμε εκει. Ειναι πολυτιμο να εχεις τετοιους ανθρωπους κοντα σου. 5. Ειμαι ευγνωνων για τους φιλους μου που μενουν στην πατριδα και με βοηθουν με τις συμβουλες τους και με ταρακουνουν. 6. Ειμαι ευγνωμων για το καθιστικο που βρισκομαι τωρα εδω και γραφω αυτες τις αραδες το οποιο μας το εδωσαν μεταχειρισμενο οι σπιτονοικοκυραιοι μας. Καποιοι γειτονες το εδιναν κι εκεινοι σκεφτηκαν αμεσως εμας να το δωσουν. 7. Ειμαι ευγνωμων για το σπιτακι που μενουμε εδω και μερικους μηνες. Ειναι μονοκατοικια, μενουμε στο ισογειο κι απο πανω μας οι σπιτονοικυραιοι. Παντα ηθελα να μενω σε μονοκατοικια και να εχω ενα μικρο κηπο! 8. Ειμαι ευγνωμων για το ανθρωπο που βρισκεται διπλα μου. Μου κανει τη ζωη δυσκολη οπως κι εγω για εκεινον, μου δινει ομως δυναμη η παρουσια του. Eχουμε κανει τοσο δρομο μαζι..
Δεν ξερω ποσο θα μεινουμε εδω γιατι οι δουλειες ειναι δυσκολες. Και λεω στον εαυτο μου συνεχεια οτι μηδεν μονιμοτερον του προσωρινου. Ειναι καλο να επιμενεις και να προσπαθεις, ειναι και καλο να πηγαινεις με τη ροη κι οπου σε βγαλει.. Να εισαι ευγνωμων για οτι σου δινεται την καθε στιγμη και τιποτα δεν ειναι δεδομενο.
Tις προαλλες πηγαμε επισκεψη με το σχολειο στο λαογραφικο μουσειο του Οσλο που βρισκεται στη χερσονησο του Bygdøy. Προκειται για μια πολυ μεγαλη εκταση στην οποια εχουν τοποθετησει ατοφια σπιτια, αποθηκες και αχυρωνες που βρισκονταν σε διαφορα μερη της Νορβηγιας. Σε τετοια σπιτια λοιπον ζουσαν οι Νορβηγοι μεχρι και τα αρκετα προσφατα χρονια μιας και ο πλουτος που οφειλεται στην ανακαλυψη πετρελαιου στη βορεια θαλασσα εχει ηλικια μολις 40 χρονων περιπου. Η Νορβηγια ηταν κυριως μια αγροτικη και αλιευτικη χωρα. Η εισοδος για το μουσειο ειναι ακριβουτσικη γυρω στα 15 ευρω, ευτυχως εμεις ειχαμε ελευθερη λογω του οτι πηγαμε με το σχολειο. Στα αξιολογα του υπαιθριου μουσειου ειναι το βενζιναδικο της Εσο που λες και εχει βγει απο ταινια των 60ies και πως ειναι εσωτερικα ενα πακιστανικο σπιτι το 2002.. Οι Πακιστανοι στη Νορβηγια ειναι δευτερη μεγαλη μειονοτητα μαζι με τους Πολωνους.
Μας εκαναν ξεναγηση και στο εσωτερικο ενος αγροτοσπιτου. Ηταν απλο, λιτο και με ενα ενα μεγαλο τζακι. Ενας ξυλινος παγκος ηταν γυρω γυρω στο κεντρικο δωματιο οπου μαζευτοταν η οικογενεια μετα τις δουλειες στη φαρμα. Αυτη η λιτοτητα και απλοτητα εχει χαθει πια. Ο αποτομος πλουτος τους εχει αλλαξει τους πολυ. Και λειπει αυτη η αστικη κουλτουρα. Θελω να πω οτι το Οσλο που ειναι η μεγαλυτερη πολη με μισο εκατομμυριο κατοικους ηταν και παραμενει μια μικρη πολη, επαρχιακη πολη. Ανεξαρτητοποιηθηκε η Νορβηγια προσφατα το 1905 απο τους Σουηδους και εξελεξαν αμεσως Δανο Βασιλια! Δεν εχουν ζησει την αναγεννηση και το διαφωτισμο της Ευρωπης. Παρολα αυτα η “παλια” Νορβηγια σε κερδιζει μεσα απο την απλοτητα της..
Το παρκο του Εκεμπεργκ ειναι ενα θεματικο παρκο που εκτος απο το προφανες πρασινο, περιλαμβανει συγχρονα γλυπτα και εγκαταστασεις γλυπτικες. Βρισκεται στην νοτιοανατολικη πλευρα του Οσλο και επειδη ειναι σε λοφο εχει πανοραμικη θεα του. Περιεχει 31 γλυπτα που τοποθετηκαν εκει στα εγκανια του ως θεματικο παρκο το 2013. Αυτα απο εγκυκλοπαιδικης πλευρας. Το παρκο αυτο βρισκοταν πολυ κοντα στο προηγουμενο μας σπιτι, 3 στασεις μακρια με το τραμ. Μαλιστα περσι το Γεναρη που το πρωτοεπισκεφτηκα ειχαμε αλλαξει ως τοτε 3 σπιτια απο τοτε που ξενιτευτηκαμε. Δεν ειναι λιγο το στρες αν το καλοσκεφτεις… Ετσι λοιπον εξευρευνοντας τη γυρω περιοχη περσι ενα τσουχτερο πρωινο του Γεναρη οπου ημουν ακρως προβληματισμενη γιατι ημουν ανεργη σε ενα σπιτι που μολις ειχαμε μετακομισει, και ειχαμε συγκατοικο μια μητερα και το κοριτσακι της, και αναρωτιομουν τι θα γινει απο δω και περα, ειπα να παω μια βολτα στο κοντινο τοτε παρκο να ξελαμπικαρω..
Περπατησα λιγο στα μονοπατια του, χαζεψα τα ψηλα δεντρα και καποια γλυπτα-ομολογω οτι δεν ειμαι φαν της μοντερνας γλυπτικης- κι εκατσα σε ενα παγκακι. Εντωμεταξυ πολλοι ανθρωποι συνηθιζουν να κανουν βολτα στα παρκα μονοι τους ειτε για να γυμναστουν, ειτε απλα να ρεμβασουν, παντος καιρου, δεν τους νοιαζει δηλ αν εχει ηλιο η ζεστη. Χαζεψα τη θεα του αρκετα απλωμενου αλλα αραιοκατοικημενου Οσλο και παρατηρησα αυτην την απλα που εχει. Λιγο στην παλια πολη τα σπιτια ειναι κολλητα το ενα με το αλλο. Γενικα το χαρακτηριζει το πρασινο. Και γενικα και οι ανθρωποι του ειναι ετσι. Τους αρεσει να εχουν χωρο δε μπορουν το στριμωγμα. Δεν εχουν συνηθισει να ειναι με πολυ κοσμο. Τοσα χρονια ζουσαν στην απομονωση τους εκει ψηλα στο Βορα που βρισκεται η Νορβηγια. Εξαλλου με ποιους συνορευουν? με τους Σουηδους και τους Δανους που καποτε ηταν και κατακτητες τους. Κι εκει καταλαβα οτι η δικη μου νοοτροπια ως Ελληνιδα που θελω να γινουν ολα εδω και τωρα, που εχω μαθει στον πολυ κοσμο- στην Αθηνα μονο ειμαστε σχεδον 5 εκατομμυρια, οσα ειναι ολη η Νορβηγια!- ειναι το εντελως αντιθετο απο αυτους. Εν ολιγοις ειπα στον εαυτο μου υπομονη! Ειπα οτι θα βρεις γρηγορα μια δουλεια και σιγα-σιγα ολα θα παρουν το δρομο τους. Οπως και εγινε ετσι περσι. Αυτο το μερος μου θυμιζει οτι αλλαξα την οπτικη γωνια που εβλεπα τα πραγματα και γι αυτο μου αρεσει…
Det var en gang= μια φορα κι εναν καιρο.. ηταν ενα δασος που ηταν γεματο ξωτικα. Και το μεγαλυτερο και πιο ξακουστο απο ολα ηταν o Julenissen!
Και ηταν και κατι ζωηρα παιδακια που τους αρεσει η περιπετεια και ηθελαν να ανακαλυψουν που κρυβεται αυτο το αγιοβασιλιατικο ξωτικακι. Και κινησαν με τα σακιδιακια τους για το δασος αυτο. Εκανε κρυο πολυ, και ειχαν δρομο πολυ να περπατησουν. Ομως δεν το εβαλαν κατω!
Ειχαν παρει μαζι τους και φαγητο και ζεστο κακαο για προμηθεια. Φτανουν σε ενα πανδοχειο οπου ξαποσταινουν. Εκει τους προσφερουν αχνιστο julegrøt με ζαχαρη και κανελα και βουτυρο!
Αφου ξεκουραστηκαν τους ειπε ενα ξωτικο να ακολουθησουν το μονοπατι απο οπου ερχεται ο ηχος απο τις κουδουνες των γελαδιων.
Κι ετσι εκαναν. Γελαδια δεν βρηκαν, βρηκαν ομως μια γιαγιακα ισα με 100 χρονων που τους περιμενε στη στανη. Το προσωπο της ηταν γεματο καρβουνιες αλλα ειχε πολυ πλακα! Εκεινη θα τους ελεγε που κρυβοταν το αγιοβασιλακη-ξωτικο!
Το τι χωρατα τους εκανε δε φανταζεστε! Ξεκαρδιστηκαν στα γελια τα παιδακια! Τους ειπε να συνεχισουν στο ιδιο μονοπατι για να βρουνε την καλυβα της μαμας του αγιοβασιλακη! Κι ετσι κι εκαναν.
Ηταν κι εκεινη πολυ γρια! Τους ειπε να τραγουδησουν χριστουγεννιατικα τραγουδια και να χορεψουν γυρω απο το ελατο και επειτα τους ζητησε να τις παραγγειλουν ενα-ενα τα δωρα που θελουν ωστε το αγιοβασιλακη-ξωτικο να τους τα φερει την παραμονη των Χριστουγεννων! Για να τους αποζημιωσει για τον κοπο που εκαναν μεσα στο κρυο να βρουν τον Αγιοβασιλακη τους κερασε γλυκακια και ζεστο ροφημα με πιπερι και κανελα.
Και τους περιμενε μια τρελη εκπληξη! Ελκηθρακια για να κατηφορισουν την μικρη πλαγια! Παρολο το πολυ κρυο, δεν ειχε πολυ χιονι εκεινη την μερα αλλα τα παιδακια το ευχαριστηθηκαν οσο δε φανταζεστε!
οg de levde lykkeligt til deres dages ende= κι εζησαν αυτα καλα κι εμεις καλυτερα!
Δε γραφω συχνα αγαπημενο μου ημερολογιο. Το ξερω εχεις δικιο να μου παραπονιεσαι…δεν εχω χρονο για μενα αυτον τον καιρο. Κι οταν βρισκω λιγο θελω να χαζευω στο ιντερνετ.. Δικαιολογιες θα μου πεις, το ξερω οτι εισαι το φιλαρακι μου, οτι οταν γραφω μπαινουν οι σκεψεις μου σε μια σειρα, οτι εκφραζομαι κι οτι φευγει ενα βαρος απο μεσα μου.. Καμια φορα αναρωτιεμαι μηπως τα εχω πει ολα? Μπα, εχει τοσα πραγματα η ζωη να σου δειξει που δεν υπαρχει αυτη η περιπτωση. Η ζωη στην ξενιτια δεν ειναι ευκολη. Και σκεφτομαι μηπως ηρθε η ωρα να καταγραψω ποια ειναι αυτα που με δυσκολευουν και ποια ειναι αυτα που μου αρεσουν στη χωρα της Νορβηγιας.
η γλωσσα: ειναι αυτο που ηξερα απο πριν και το βιωνω καθε μερα οτι αποτελει εμποδιο στην επικοινωνια και στην εξελιξη μου επαγγελματικα. Θυμαμαι μολις πατησα το ποδι μου στο αεροδρομιο του Οσλο την πρωτη φορα και εβλεπα τις διαφορες πινακιδες και ακουγα τους ανθρωπους να μιλουν, ειπα μεσα μου “ωχ..ποτε θα καταλαβαινω τι λετε?”. Ειναι μια γλωσσα ευκολη ως προς τη γραμματικη- αν εξαιρεσεις την ιδιοτροπια που εχουν με το οριστικο αθρο-και δυσκολη στην προφορα της. Ενω στην ελληνικη και στις λατινογενεις γλωσσες το οριστικο αρθρο μπαινει μπροστα απο το ουσιαστικο, στη νορβηγικη μπαινει στο τελος της λεξης κολλητα. Πχ ενα σπιτι=et hus, το σπιτι= huset σαν να λεγαμε στα ελληνικα σπιτιτο! Ε αυτο, ο νους ενος ανθρωπου που σε ολη του τη ζωη το ξερει οτι προηγειται της λεξης, δε μπορει να το συνηθισει στον προφορικο λογο. Γενικα ειμαι καλυτερα απο οτι οταν ηρθα. Μπορω να κανω μια κουβεντα με εναν ενηλικα σε ενα βασικο προς καλο επιπεδο. Απλα συνειδητοποιω οτι μου βγαινει και ενα μπλοκαρισμα που δεν εχει να κανει ουτε με τη δυσκολια της γλωσσας ουτε με την ηλικια που μαθαινω τη γλωσσα. Με εχω πιασει να σκεφτομαι, μα καλα σε αυτην την ηλικια καθομαι και μαθαινω νορβηγικα αντι να κανω κατι αλλο? Και κει ειναι νομιζω που το σαμποταρω λιγο…
το σκοταδι: την πρωτη χρονια που ημουν στη Νορβηγια και περασα ολο τον χειμωνα το εβλεπα σαν παρατηρητης περισσοτερο, το εξεταζα σαν φαινομενο. Τη δευτερη χρονια που ειμαι εκει με επηρεαζει. Μου λειπει το φως. Ευτυχως που ειμαι σε ενα προγραμμα του τοπικου Οαεδ και κανω πρακτικη σε ενα νηπιαγωγειο για τη γλωσσα και ειμαι εξω στη φυση αρκετα κι οχι κλεισμενη σε καποιο χωρο, κι ετσι δεν με εχει παρει πολυ απο κατω.
η νοοτροπια: ειναι γενικα κλειστοι, καταθλιπτικοι ανθρωποι, οταν κανουν πλακα κανουν χοντραδες, πινουν πολυ σε σημειο να ξεχασουν ποιοι ειναι, εχουν απαιτησεις απο σενα αλλα δε θελουν να απαιτησεις απο αυτους, ειναι ολιγον βαρβαροι. Λειτουργουν σα ρομποτακια κι αν τους βγαλεις απο το συστημα μπλοκαρουν. Παρολα αυτα εχω γνωρισει καποιους ντοπιους που τους εκτιμω πολυ και πιστευω οτι η σταση που εχω να συγκρινω ειναι αυτη που με σαμποταρει. Χρειαζεται να δειξω συμπονοια κι οχι γιατι ειμαι ανωτερο ον, αλλα γιατι ειναι συνανθρωποι μου που εχουν μεγαλωσει σε παγωμενο κλιμα με ανισορροπια στο θεμα του ηλιου. Αυτο απο μονο του ειναι ενα θεμα.
το φαγητο: λογω του οτι ειναι στο παγωμενο βορρα αυτη η χωρα, δεν εχει την ποικιλια φρουτων και λαχανικων που εχει η Μεσογειος. Ετσι αναγκαζομαστε να τρωμε τα ιδια και τα ιδια φαγητα. Γι αυτο δε μπορουμε να κανουμε και πολλα πραγματα.
Τι μου αρεσει σε αυτη τη χωρα?
Η απλα που εχει, το πολυ πρασινο. Μου αρεσει που τα δαση ειναι τοσο διπλα στην πολη του Οσλο και αρα προσβασιμα. Μου αρεσει που γενικα τα μεσα μαζικης μεταφορας ερχονται στην ωρα τους. Μου αρεσει που σχεδον σε οποια δημοσια υπηρεσια εχω παει ειναι περιποιημενα μεσα, οχι παρατημενα. Μου αρεσει που τιμουν τις παραδοσεις τους, τα τρολ, δηλαδη τα ντοπια ξωτικα ειναι σε μεγαλη υποληψη, οπως και οτι το τιμουν τη σημαια τους, Μου αρεσει που τα περισσοτερα πραγματα γινονται ηλεκτρονικα και οι πληρωμες επισης. Μου αρεσει που ολες οι καφετεριες εχουν smouthies και μαλιστα με κατι berries δικα τους.
Παντα με προσελκυε η ιδεα του εξωτερικου απο οταν θυμαμαι τον εαυτο μου. Η αληθεια ειναι οτι η Νορβηγια δεν ηταν η επιλογη μου. Μαλιστα καποτε ειχα παει πιο μικρη και ειχα πει οτι δε θελω να ξαναπαω σε αυτη τη χωρα και βρεθηκα να ειμαι εκει οικονομικος μεταναστης. Δεν ξερω ποσο θα θα μεινω. Παντως η χωρα αυτη με εχει βοηθησει να καταλαβω πολλα πραγματα για μενα στο προσωπικο ταξιδι της ενδοσκοπησης. Και ειναι πολλα που ακομα δεν εχω αντιληφθει καν. Και ειμαι ευγνωμων για ο,τι μου εχει προσφερει. Εκεινο που θελω απο μενα για τη νεα χρονια που ερχεται σε πολυ λιγο ειναι να επικεντρωθω σε αυτα που εχω και οχι σε αυτα που μου λειπουν. Ειναι κατασκευασμα του νου αυτο. Δε μου λειπει κατι. Ειμαι εκει που πρεπει να ειμαι τη συγκεκριμενη χρονικη στιγμη. Να αποδεκτω οτι ετσι πορευομαι στο χρονο, με αυτα τα χμλ/ωρα. Και γεννηθειτω το Θελημα Σου…
Όταν η αγάπη σε καλεί, ακολούθησέ την, μόλο που τα μονοπάτια της είναι τραχιά και απότομα. Κι όταν τα φτερά της σε αγκαλιάσουν, παραδόσου, μόλο που το σπαθί που είναι κρυμμένο ανάμεσα στις φτερούγες της μπορεί να σε πληγώσει. Κι όταν σου μιλήσει, πίστεψέ την, μόλο που η φωνή της μπορεί να διασκορπίσει τα όνειρα σου σαν το βοριά, που ερημώνει τον κήπο.
Γιατί όπως η αγάπη σε στεφανώνει, έτσι και θα σε σταυρώσει. Κι όπως είναι για το μεγάλωμα σου, είναι και για το κλάδεμά σου. Κι όπως ανεβαίνει ως την κορυφή σου και χαϊδεύει τα πιο τρυφερά κλαδιά σου, που τρεμοσαλεύουν στον ήλιο, έτσι κατεβαίνει και ως τις ρίζες σου και ταράζει την προσκόλληση τους στο χώμα.
Σαν δέματα σταριού σε μαζεύει κοντά της. Σε αλωνίζει για να σε ξεσταχυάσει. Σε κοσκινίζει για να σε λευτερώσει από τα φλούδια σου. Σε αλέθει για να σε λευκάνει. Σε ζυμώνει ώσπου να γίνεις απαλός. Και μετά σε παραδίνει στην ιερή φωτιά της για να γίνεις ιερό ψωμί για του Θεού το άγιο δείπνο.
Όλα αυτά σου κάνει η αγάπη για να μπορέσεις να γνωρίσεις τα μυστικά της καρδιά σου και με τη γνώση αυτή να γίνεις κομμάτι της καρδιάς της ζωής. Αλλά αν από φόβο σου γυρέψεις μόνο την ησυχία της αγάπης και την ευχαρίστηση της αγάπης, τότε, θα ήταν καλύτερα για σένα να σκεπάσεις την γύμνια σου και να βγεις έξω από το αλώνι της αγάπης. Και να σταθείς στο χωρίς εποχές κόσμο, όπου θα γελάς, αλλά όχι με ολάκερο το γέλιο σου, και θα κλαις, αλλά όχι με όλα τα δάκρυά σου.
Η αγάπη δε δίνει τίποτα παρά μόνο τον εαυτό της, και δεν παίρνει τίποτα παρά μόνο τον εαυτό της. Η αγάπη δεν κατέχει κι ούτε μπορεί να κατέχεται, γιατί η αγάπη αρκείται στην αγάπη.
Όταν αγαπάς, δε θα ‘πρεπε να λες: « Ο Θεός είναι στην καρδιά μου» αλλά μάλλον « εγώ βρίσκομαι στην καρδιά του Θεού.»
Και μην πιστέψεις ότι μπορείς να κατευθύνεις την πορεία της αγάπης, γιατί η αγάπη, αν σε βρει άξιο, θα κατευθύνει εκείνη τη δική σου πορεία Η αγάπη δεν έχει καμιά άλλη επιθυμία εκτός από την εκπλήρωση της. Αλλά αν αγαπάς κι είναι ανάγκη να έχεις επιθυμίες, ας είναι αυτές οι επιθυμίες σου:
Να λιώσεις και να γίνεις σαν το τρεχούμενο ρυάκι που λέει το τραγούδι του στην νύχτα. Να γνωρίσεις τον πόνο της πολύ μεγάλης τρυφερότητας. Να πληγωθείς από την ίδια την γνώση σου της αγάπης. Και να ματώσεις πρόθυμα και χαρούμενα.
Να ξυπνάς την αυγή με καρδιά έτοιμη να πετάξει και να προσφέρει ευχαριστίες για μια ακόμη μέρα αγάπης. Να αναπαύεσαι το μεσημέρι και να στοχάζεσαι την έκσταση της αγάπης. Να γυρίζεις σπίτι το σούρουπο μ’ ευγνωμοσύνη στην καρδιά.
Και ύστερα να κοιμάσαι με μια προσευχή για την αγάπη που έχεις στην καρδιά σου και μ’ έναν ύμνο δοξαστικό στα χείλη σου.
Είχα πολύ καιρό να ταξιδέψω ως τουρίστρια στο εξωτερικό…Η τελευταία φορά ήταν πριν τέσσερα χρόνια. Και μέχρι που επισκέφτηκα για τέταρτη φορά την Ιταλία δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο μου είχε λείψει το ταξιδι σε μια ξένη χώρα όπου το μόνο που θέλω να κάνω είναι να περπατήσω στους δρόμους χαζεύοντας μνημεία και μαγαζιά, δοκιμάζοντας την τοπική κουζίνα και αδειάζοντας εντελώς το νου…“Il bel far niente” που σημαινει η ομορφιά του να μην κάνεις τίποτα…
Το ταξιδι ξεκίνησε απο την Αθήνα με το κτελ με αρχικό προορισμό την Ηγουμενιτσα μια μέρα του Αυγούστου. Απο κει θα πάρουμε το πλοίο για Μπάρι. Ο ενθουσιασμός ήταν μεγάλος.
Ταξιδι με τρενο! Ισως ο μονος τροπος οπου μετραει η διαδρομή κι οχι ο προορισμός. Ο προορισμός εξάλλου δεν έχει καμιά σημασία!…
Φτάνουμε το πρωί στο Μπάρι γύρω στις 09.30 το πρωι…Ο καυτός Μεσογειακός ήλιος μας υποδέκτηκε μαζί με την υγρασία του μέρους και την αρμύρα της θάλασσας. Στο νου μου ήρθαν αποσπάσματα από βιβλίο της Μαργκεριτ Γιουρσεναρ μια Γαλλίδας συγγραφέως που μελέτησα κάποτε στο πανεπιστήμιο ως φοιτήτρια η οποία για μένα είχε κάνει διατριβή στην περιγραφή του πως καίει ο ήλιος στη Μεσόγειο αλλά και πόσο θρεπτικός είναι. “Le soleil est la molécule , le foyer d’éternité, que chacun porte en soi, saluer le soleil levant en pensant qu’il faut faire le mieux possible pendant cette journée-là dans les limites de son pouvoir” ” ο ήλιος ειναι το κύτταρο, η πύλη στην αιωνιότητα που ο καθένας μας έχει μέσα του. Ο χαιρετισμός στον ανατέλλοντα ήλιο με τη σκέψη ότι πρέπει να κάνουμε το καλύτερο δυνατό στη διάρκεια της μέρας στα όρια των δυνατοτήτων μας”.
Ζαβλακωμένοι από το ταξίδι προχωρήσαμε για να κατευθυνθούμε προς το κέντρο της πόλης όπου ήταν ο σταθμός των τρένων. Ρωτήσαμε οδηγιες πως να παμε μιλώντας σπαστά ιταλικα για να ερθουμε σε επαφή με τον κόσμο. Ολοι μας έλεγαν ότι ο σταθμός ειναι μακριά ” lontano”. Σε καποια στιγμή ειχαμε δυο επιλογές : να πάμε απο τον κεντρικό δρομο η απο τα καντούνια, τα στενα σοκάκια της παλιας πολης του Μπαρι. Αποφασίσαμε να διασχίσουμε την παλια πολη..
…Μαγεία! Ειναι γεγονός οτι οποιαδήποτε πόλη της Ιταλιας μικρή ή μεγάλη, με πλούσια ιστορία ή οχι και τόσο πλούσια, ειναι μοναδική. Μπερδεμενα δρομάκια, καμάρες -πορτίκο όπως τα λένε- και μια ιδιαίτερη μυρωδιά…οχι τοσο ευχάριστη, κατι μεταξύ μπουγαδας με πινελιές από υπονομο! Ανέπνευσα..μμμ, ναι σιγουρα είμαι στην Ιταλια! Οι αισθησεις ολες εχουν χτυπήσει κόκκινο. Σαν να είναι μολις ξυπνάω, έτοιμη να γευτώ ό,τι μου θα μου προσφερθεί στη διάρκεια της μέρας παρόλη την κούραση. Η κούραση δε μετρούσε.
Βγαίνοντας από τα σοκάκια φτάνουμε στον κεντρικό δρόμο της πόλης. Κόσμος πολύς, αυτοκίνητα, βουή, ζωή! Τα μαγαζιά του πεζόδρομου είχαν πολυ ωραίες βιτρίνες με ρούχα απο πολύ γνωστές μάρκες και ακριβούς οικους μόδας.
Φτάνουμε στον κεντρικό σταθμό ο οποίος είχε 17 αποβάθρες -binari – όπως τα λένε στα ιταλικά και δεν εχει να ζηλέψει τίποτα απο άλλους μεγαλύτερους σταθμούς. Το Μπάρι εξάλλου ειναι κομβικό σημείο συνδεει το νότο με τις πόλεις του βορρα.
Είχαμε πολυ χρόνο και έτσι περιπλανηθήκαμε στην πολη.
…Βασικά καθήσαμε σε ενα καφε στον πεζόδρομο όπου δοκιμάσαμε biscotti και cornetto με καφε εσπρεσο. Το μπισκότι ηταν σαν ενα μεγάλο μπισκότο με γέμιση μαρμελαδας ομως δε θυμιζε τιποτα τα τυποποιημενα μπισκοτα η οπου αλλου εχουμε δοκιμασει σε ζαχαροπλαστεια. Τόσο φρέσκια και πλούσια γευση τη θυμάμαι και μου τρέχουν τα σαλια…Τo κορνέτο ηταν σαν κρουασάν στην όψη και στη γεύση. Ακομα κι ο καφές ειχε διαφορετικη γεύση. Μαλιστα εγω ζήτησα φρεντο καφε με γάλα και μου έφερε το φλιτζανάκι του καφέ με ενα ποτηράκι με παγάκια φρέσκο γαλα! Και μετά ήρθε η ωρα του παγωτού…
Μανγκο με καφε και στρατσιατελα….Ξετρελαθηκα! Το μανγκο ειχε αλλιωτικη γευση σαν να ετρωγα οντως το φρουτο παγωμενο. Ειχα τετοια λαχταρα να το γευτω που λερωσα στη στιγμη τα ρουχα μου και μουγκριζα γευοντας το! Περιγράφω κάτι τόσο γήινο και συνηθισμένο αλλα πιστέψτε με δεν ειναι έτσι! Οι Ιταλοί είναι καλλιτέχνες, ξέρουν να απολαμβάνουν και φαίνεται παντου! Και μπορεί ισως αν ρωτούσα ενα ντόπιο να μου ελεγε πχ, “μπα, το καφε τάδε εχει καλύτερα παγωτά απο αυτό που πήγες”, εν ολίγοις δεν υπαρχει μέτρο σύγκρισης του τέλειου και μοναδικού ταυτόχρονα! Ειναι σε υψηλο επίπεδο ολα. Και θυμήθηκα την αγαπημένη συγγραφέα Ελιζαμπεθ Γκιλμπερτ όταν περιεγραφε το ταξιδι της στην Ιταλια. “Οι Ιταλοί μπορουν να ανεκτουν ανίκανους στρατηγούς, πρωθυπουργους, τυράννους, προέδρους, καθηγητές, γραφειοκράτες , δημοσιογράφους, βιομηχάνους αλλά….ΠΟΤΕ δεν μπορουν να ανεκτούν ανίκανανους τραγουδιστές όπερας, μαέστρους, μπαλαρίνες, ηθοποιους, μάγειρες, σκηνοθετες. Σε εναν κόσμο αταξίας και απάτης, μερικες φορές το μονο που μπορεις να εμπιστευθείς ειναι η ομορφιά. Μονο η καλλιτεχνικη υπεροχή ειναι αδιάφθορη. Η απόλαυση δεν ειναι διαπραγματεύσιμη και καμια φορά ενα καλο γεύμα ειναι το μονο πραγματικά παγκ’οσμιο νόμισμα που μετράει.”
Οι Ιταλοι εχουν αφοσιωθει στην δημιουργια και την απολαυση της ομορφιας. Αυτη ειναι η ρατσα τους, το εχουν κανει επαγγελμα. Και αυτο δε σημαινει, οπως λεει η συγγραφεας, οτι αυτο ειναι διαφυγη απο την πραγματικοτητα, τουναντιον! Ειναι ισως το μονο μεσο να κρατηθεις απο την πραγματικοτητα οταν τα υπολοιπα στον κοσμο καταρρεουν το ενα μετα το αλλο.
Η αισθηση της καλαισθησιας ειναι περιρρεουσα. Παρατηρουσα τι φορουσαν οι διαφοροι περαστικοι σε εκεινον τον πεζοδρομο και η κομψοτητα ειναι εμφυτη με ελαχιστες εξαιρεσεις. Και δεν ειναι αυτο το ψωνισμενο που μπορεις να δεις σε αλλες χωρες. Οι ανθρωποι το ξερουν, ειναι στο πετσι τους η κομψοτητα.
Μετα το παγωτο ερχεται η σειρα του φαγητου. Τσιμπησαμε σε ενα μαγαζακι με μικρα πιατα. Δοκιμασαμε σπαγγετι με πεστο και μελιτζανες με παρμεζανα. Γιαμι!
Η ζεστη ομως ειχε αρχισει να γινεται αφορητη…Αφου φαγαμε περπατησαμε σιγα-σιγα υπνωτισμενοι προς το σταθμο για να παρουμε το τρενο για Μπολονια! La Dotta, La Grassa, e La Rossa!
La dotta σημαινει η μορφωμενη γιατι η Μπολονια ειναι γνωστη για το μεσαιωνικο της πανεπιστημιο, το πρωτο πανεπιστημιο παγκοσμιως. La grassa σημαινει σημαινει λιπος γιατι η κουζινα της Μπολονιας ειναι γευστικοτατη και rossa σημαινει κοκκνη γιατι οι στεγες των σπιτιων ειναι κοκκινες.
Το ταξιδι με το τρενο ηταν μοναδικη εμπειρια. 7 ωρες ξεκινωντας απο το νοτο με κατευθυνση το βορρα κατα μηκος της ακτογραμμης της Αδριατικης
θαλασσας.
Σε καποια σημεια το τρενο ηταν διπλα στη θαλασσα. Ηλιος, λουομενοι, αμμουδια, θαλασσα.
Το τοπιο αρχικα ειχε ξηρη βλαστηση και οσο ανεβαιναμε γινοταν πιο πλουσια. Το τρενο σταματησε σχεδον σε ολους τους σταθμους των μικρων πολεων κατα μηκος της διαδρομης και παρατηρουσα οτι τα σπιτια ηταν πιο φτωχικα στο νοτο και μετα την Πεσκαρα φανηκε η διαφορα. Πιο περιποιημενα σπιτια και πιο πλουσιες λουτροπολεις.
Φτάσαμε στην πολη της Μπολονια αργάμιση. Μια γλυκιά σωματική κούραση μας είχε κυριεύσει, εμένα και το σύντροφο μου, και ταυτόχρονα μια ανυπονησία να βρούμε το hostel και να φάμε καπου. Περάσαμε την porta maggiore και κατευθυνθήκαμε στην παλια πόλη. Αμέσως το κυρίαρχο στοιχείο που παρατηρείς ειναι τα πορτίκα, οι στοές με τις μεσαιωνικές καμάρες. Μάλιστα το μήκος των καμαρων σε ολη την πόλη ειναι 40χλμ!
Ζέστη ακομα και το βραδυ με υγρασία, χαρακτηριστικό όλων σχεδον των πολεων του βορρά μιας και βρίσκονται σε πεδινή έκταση με πολλά ποταμια να τις διασχίζουν. Φτάνουμε στο hostel και παίρνουμε τηλέφωνο την οικοδέσποινα. Δεν ηταν διαθέσιμη στην υποδοχή, μας ειπε όμως τον κωδικό για να μπούμε μέσα στο σπίτι. Ηταν σκοτεινά σε εκείνο το σοκάκι και η πρόσοψη του κτιριου φαινόταν σαν να ηταν εγκατελελείμενο το κτίριο. H ιδιοκτήτρια του σπιτιού λοιπόν χρησιμοποιούσε το δεύτερο όροφο για να νοικιάζει δωμάτια και στον πρώτο όροφο σέρβιζε το πρωινό στο σαλονι του σπιτιού όπου έμενε όπως διαπιστώσαμε αργότερα. Το δωματιο μας ειχε παλια έπιπλα απο τους προπαππούδες της, μια ντουλαπα και συρταριερα, ένα μαρμάρινο τζάκι και ήταν γεματο με οικογενειακές φωτογραφιες. Ενιωθες σαν φιλοξενούμενος στο σπιτι της. Υπέροχη αισθηση να νιωθεις οικεία!!
Ετοιμαστηκαμε και βγηκαμε εξω στην πολη για αναζητηση φαγητου. Ηταν αργα και τα περισσοτερα εστιατορια ειχαν κλεισει ή ηταν έτοιμα να κλεισουν. Για καλη μας τύχη βρήκαμε ενα ανοικτό το “il saracino”. Δoκιμάσαμε primi platti οπως επιβαλλεται που ειναι ζυμαρικά και secondi που ειναι διάφορες συνταγες με κρέατα. Ταλιατελες με πεστο λοιπον για μενα και μοσχαρισιο κρεας φλαμπε με ροκα και παρμεζανα. Το κρέας ηταν ζουμερό και σε συνδυασμό με την λίγο πικρή γευση της ροκας και την αρμυρή της παρμεζάνας έδενε μοναδικα στο στομα. Το κρασι μας ηταν λευκο, γλυκο και δροσερο πολυ και λιγάκι σαμπανιζε. Ομορφα κλεισαμε τη βραδια μας με ενα γλυκο τυραμισού. Η αληθεια ειναι οτι δε με ενθουσιασε τόσο, ισως γιατι ειχα φάει πολυ πριν και ηταν υπερβολή, ισως να μην ηταν και τοσο καλό, ετσι κι αλλιως κανεις δεν ειναι τελειος!
Το επομενο πρωί μετα απο ενα βαθύ ύπνο ετοιμαστηκαμε για το πρωινο μας. Μας υποδέκτηκε η ξενοδόχος-σπιτονοικυρά, μια κυρία γλυκιά, χαμογελαστή και γοητευτική μαζί, με πλούσιες καμπύλες. Μαθαίνει οτι είμαστε Ελληνες και μας ειπε οτι ετοιμαζόταν να παει για 3 εβδομαδες διακοπές στη Σαντορινη! Στη σαλονοτραπεζαρια μας περίμενε το πρωινό μας με ψημένα ψωμάκια με τυρι μοτσαρελα και τοματίνια με ριγανη, βαζακια με μαρμελαδες, βουτυρο, κεικ και καφε καπουτσίνο. Ηρθε αλλο ενα ζευγάρι μετα απο μας για πρωινο, νιώθαμε καλεσμένοι στο σπίτι της. Η φιλοξενία ηταν διάχυτη, καθόλου προσποιητή. Μετα το πρωινο μας ξεχυθήκαμε στην πολη. Η ζέστη ηταν έντονη αλλά δε μας εμπόδισε να γνωρίσουμε την Μπολονια. Το hostel ηταν πολυ κοντα στην πλατεία Ματζιόρε που στο κέντρο της βρισκεται η φοντάνα με το τεράστιο άγαλμα του Ποσειδωνα.
Τουρίστες φωτογραφίζονταν γύρω απο το συντριβάνι. Γύρω απο την πλατεία ειναι το Ντουομο San Petronio Basilica το Palazzo dei Banchi, το Palazzo dei Notai και το Palazzo d’Accursio. Και ανάμεσα στο Παλατσο ντε Μπανκι με τα βολτα, ή αλλιως τις καμαρες, και τον καθεδρικό ναό μια τεραστια οθόνη για προβολή ταινιών και καθίσματα στοιχοισμένα στη σειρα. Την ειχαν τοποθετήσει στα πλαίσια ενός φεστιβάλ με αφιέρωμα τον ιταλικό κινηματογράφο. Τι έμπνευση πραγματικά να βλέπεις ταινία στην πλατεία περιτριγυρισμένος απο αυτά τα κτίρια. Πραγματικά η σημασία του τι είναι ποιότητα ζωης.
Βρηκαμε μια τζελατερία, κάτι όχι δύσκολο φυσικά στην Ιταλία είμαστε άλλωστε, με θέα την πλατεία και δοκιμάσαμε τι άλλο? παγωτό. Φρούτα του δάσους, σοκολάτα και στρατσιατέλα ! Μια τρελά! Ηδονή! Πληρότητα!
Κατόπιν ανακατευτήκαμε με τον κόσμο στην αγορα στα σοκάκια και φτάσαμε στους δυο πύργους.
Κάποτε η Μπολονια ειχε 180 πυργους που ηταν σύμβολα δύναμης των φεουδαρχικών οικογενειών. Σήμερα ειναι μονο αυτοι οι δύο : ο πύργος των Asinelli (102 μέτρα ύψος) και ο μικρότερος των Garisenda (49 μέτρα) Ο ψηλότερος πύργος γέρνει περίπου κατά δυόμισι μέτρα, ενώ ο μικρότερος περίπου κατά τρία.
Ψαχνοντας για το πανεπιστημιο, Archigimansio Palace, σκαλώσαμε σε μια τρατορια. Ωρα για mangiare!
Hταν μια παραδοσιακή τρατορία γεμάτη κόσμο και ανάμεσα στους συνδαιτημόνες ηταν ενας τύπος που έμοιαζε με τον Σπιλμπεργκ! Λες να ηταν αυτός??
Εμεις καθήσαμε στα τραπεζακια που ηταν έξω στο πεζοδρόμιο. Καλομαγειρεμένο φαγητό και συγκριτικά με της προηγουμένης μέρας καλύτερο σε ποιότητα. Σπαγκέτι με κόκκινη σάλτσα και κρεμμύδια για πρώτο πιάτο και κεφτέδες μέσα σε κολοκύθια με κόκκινη σάλτσα ως δεύτερο πιάτο.
Ειχε μεσημεριάσει για τα καλά και παρόλη την υγρή ζέστη περπάτησα μέχρι το πανεπιστήμιο το οποίο ηταν δίπλα στον καθεδρικό. Το archigimnanio όπως αλλιως λέγεται, εξωτερικά χαρακτηρίζεται απο μια μακριά στοά με κάμαρες 139 μετρα μήκος η οποια περιβάλλει το εσωτερικό κεντρικό προαύλιο του πανεπιστημίου που εχει δυο επίπεδα.
Δυο μεγάλες σκάλες οδηγούν στο πάνω όροφο οπου βρίσκονται οι αίθουσες, δεκα στο συνολο τους. Στον ιδιο όροφο υπάρχουν δυο μεγάλες αίθουσες: η μια λέγεται Αrtisti και σημερα φιλοξενεί τη βιβλιοθήκη και η άλλη Stabat Mater Hall όπου ο Ροσινι έδωσε την πρλωτη παράσταση του Σταμπατ Ματερ το 1842. Στον ίδιο όροφο ειναι και η αίθουσα Ανατομίας που χτίστηκε το 1637 και όπου διεξαγώταν το μάθημα της ανατομίας εμπειρικά πανω σε πτώματα.
Περπατώντας στους διαδρόμους του κτιρίου με τις τοιχογραφίες και το πάτωμα με το περίτεχνο μωσαικό, ενιωσα δέος για τον άνθρωπο που μεγαλούργησε ιδρύοντας το πανεπιστήμιο αυτο στη διάρκεια του μεσαίωνα!
Σιγά-σιγά έπρεπε να πάρουμε το δρόμο προς το σιδηροδρομικό σταθμό γιατι το τρένο μας για Μόναχο με ενδιάμεσο σταθμό τη Βενετία έφευγε στις 19.00.
Δεν παρέλειψα φυσικά το παγωτό για άλλη μια φορά! Αυτη τη φορά οι γεύσεις ηταν ανανάς, πεπόνι και καφές και δε φτανει αυτό πρόσθεσα και μια γρανίτα λεμόνι για να δροσιστώ! Ολα αυτα σε μια τζελατερία πολυ κοντα στο σταθμό. Απο τη ζέστη ομως έλιωνε το παγωτό και τα τα ζουμια του έτρεχαν στο χέρι και στο παντελόνι μου, όμως απτόητη συνέχιζα την ιεροτελεστία της απόλαυσης! Με λύπη είπα “arriverdeci a presto a Βologna” όταν το τρένο ξεκινούσε για Μόναχο.
Κατι που παρέλειψα να πω ειναι οι ανακοινώσεις των αναχωρήσεων-αφίξεων στους σταθμους “attenzioni a tutti il treno di intercity Trenitalia a Venezia Santa Lucia…” ήταν σα μουσικη πανδαισία στα αυτιά μου.
Αυτη η μουσικότητα της γλώσσας σου ανεβάζει τη διάθεση στη στιγμή η οποία έχει τις ρίζες της στο 12ο αιώνα. Κάποτε στην ιταλική χερσόνησο μιλούσαν πολλές διαφορετικές διαλέκτους όμως η επίσημη γλώσσα που γνωρίζουμε όλοι σήμερα έχει προέλεση απο την Τοσκάνη, τη διάλεκτο της Φλωρεντίας και συγκεκριμένα απο τη λόγια γλώσσα του Δαντη και του Πετραρχο. Μάλιστα οι λόγιοι της εποχής της Αναγέννησης ασχολήθηκαν με ζήλο μέχρι να καταλήξουν ότι θα ειναι αυτη η επίσημη γλώσσα.
Στη Βενετια στο σταθμό Σάντα Λουτσία αλλάξαμε τρένο. Είχαμε μόνο μισή ώρα στη διάθεση μας. Απο τη μια μεριά του σταθμού ειναι οι αποβάθρες και απο την άλλη το απόλυτο θεατρικό σκηνικό : το Mεγάλο Kανάλι και η Βενετία! Κόσμος πολύς ανεβοκατέβαινε τα σκαλιά του σταθμού ή διέσχιζε με τα πλοιάρια το Canal Grande και εμοιαζε σαν να ετοιμάζονταν να ανεβασουν θεατρική παράσταση με φόνtο την πόλη.
Κλείσαμε το μάτι στη Βενετία λοιπόν και δώσαμε ραντεβού ότι θα ξαναπάμε σύντομα. Γιατί με την Ιταλία δίνεις πάντα ραντεβού. Ειναι σα μια ερωμένη που σμιγεις μαζί της παθιασμένα και την αποχωρίζεσαι με μελαγχολία αλλα ξέρεις οτι θα γυρίσεις ξανά σε αυτήν.
Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βιά μετράει τη γη.
Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά, και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Απο παιδάκι που ήμουν στο σχολείο οι στίχοι αυτοί του Σολωμου σε συνδυασμό με την μελωδία του Μάντζαρου πάντα με έκαναν να ριγώ. Στις εθνικές μας εορτές ως μαθήτρια ήταν το καλύτερο σημείο, το σημείο αναφοράς για μένα. Θυμάμαι ήμουν παραστάτρια στο γυμνάσιο και στην παρέλαση μας πέταγαν στραγάλια κάποιοι εξυπνάκηδες, έτσι για το καλαμπούρι, για τη μαγκιά κι ένιωθα θυμό μαζί με απογοήτευση. Αναρωτιόμουν γιατι δεν τιμούν την παρέλαση? Γιατί μας κάνουν κάζο? Δεν το έπαιρνα προσωπικά, οτι δηλαδή μπορεί να τους τη δίνουν τα φυτά της τάξης και γι’ αυτό πετάνε στραγάλια, αλλα δεν καταλάβαινα την ασυνειδησία τους! Δεν καταλαβαίναν ότι γιορτάζουν την πατρίδα και τους αγώνες της, ότι γιορτάζουμε τη σημαία μας…
Και τώρα? Και τώρα νιώθω ορφανή. Η πατρίδα μου δεν υπάρχει πια. Δεν υπήρχε και ποτέ όπως εγώ την φαντάστηκα ως παιδί. Τώρα κατάλαβα ότι είμαι χωρίς πατρίδα, ορφανή έτσι κι αλλιώς. Η χώρα μας τελειώνει. Η ιδέα μιας μοντέρνας, δυτικής, δημοκρατικής Ελλάδας, η ψευδαίσθηση μιας ελεύθερης κοινωνίας με σύγχρονες αξίες, με ανοχή, ευμάρεια, ελευθερία διακίνησης ιδεών και ανθρώπων, ενταγμένη δίπλα στις πιο προηγμένες χώρες του κόσμου, ισάξια μ’ αυτές. Η ιδέα ότι μπορούμε να υπάρξουμε ενεργά μέλη ενός κόσμου που ολοένα μικραίνει, και μέρος του να μας ανήκει, να είναι δικό μας, να είμαστε οργανικό κομμάτι του, να είμαστε κοινωνοί στο παγκόσμιο πανηγύρι ιδεών και εξελίξεων που επιταχύνεται και πλουτίζει εκθετικά, να συμμετέχουμε, να συνεισφέρουμε δεν υφισταται. Η ιδέα αυτή πεθαίνει. Σκοτώνεται κάθε μέρα, εδώ και δέκα μέρες, εδώ και πέντε μήνες, εδώ και πέντε χρόνια, εδώ και δεκαετίες. Η χώρα μας μικραίνει, απομακρύνεται, αποκολλάται από εκείνο τον κόσμο, χάνει τις -τεχνητά μεταμοσχευμένες- αξίες του, τις απορρίπτει, φεύγει. Και τι είναι Ελλάδα? Τι εχει περάσει στον κόσμο ότι ειναι η Ελλάδα? Η Ελλάδα είναι ο το συρτάκι του Ζορμπά, το όπα, το σουβλάκι, ο μουσακάς, η Σαντορίνη, η Μύκονος κλπ. Είναι η χώρα των τζιτζικιών, η χώρα της ανεμελιάς. Αυτό πουλήσαμε με μεγάλη επιτυχία στο παρελθόν τουλάχιστον απο τουριστικής άποψης και αυτό πληρώνουμε τώρα. Τα τζιτζικια δεν μπορούν να τραγουδούν για πάντα. Δυστυχώς το χούι μας ως λαός ειναι ο μιμητισμός, ειμαστε αντιγραφείς. Δεν εντοπίζουμε τις πραγματικές μας ανάγκες, να τις αξιολογήσουμε, να τις ιεραρχήσουμε. Ενα παράδειγμα για μένα είναι ο Καλατράβα. Οχι οτι έχω κατι προσωπικό με τον αρχιτεκτονα αυτον, αλλα πραγματικα θα μπορούσαμε επι της Ολυμπιακής βεγκέρας να αναδεικνύαμε Ελληνες αρχιτέκτονες. Αλλά θέλαμε να κανουμε εντύπωση. Και κάναμε δε λεω, αλλά με τραγικές συνέπειες. Μια χώρα που δεν στηρίχτηκε ποτέ στις δυνάμεις της, δε στάθηκε ποτέ στα πόδια της μετά την απελευθέρωση της απο τους Τούρκους, αλλά πάντα είχε τις ξένες δυνάμεις να κάνουν κουμάντο για εκείνη και να τους ζητάει δανεικά και να πλανάται οικτρά οτι είναι ανεξάρτητη, ότι εχει τον έλεγχο. Οι Ελληνες είμαστε ορφανά εδώ και πολλά χρόνια λοιπόν, Αναζητούμε την ταυτότητα μας μέσα από ιδεολογικές διπολικές αγκιλώσεις της αριστεράς ή δεξιάς και πορευόμαστε απο την ανασφάλεια μας να θέλουμε κάπου να ανήκουμε. Ακόμα και η ψήφο μας δεν προέρχεται απο κρίση, αλλά απο την ανάγκη μας να ανήκουμε σε κάποια παράταξη. Πάντα θέλαμε και θέλουμε να βάζουμε ταμπέλες και να χωριζομαστε σε κατηγορίες. Μάλλον οφείλεται στους εθισμούς του ραγιά που εβρισκε καταφύγιο στην φαμίλια, στο σόι, στους συμπατριωτες για παραγηρορήσει τις φοβίες του σε ότι δεν καταλαβαινε. Αυτή η κατηγοριοποιηση γίνεται στο τέλος διχόνοια και φάνηκε για άλλη μια φορά με το ψευτοδίλημμα του ναι ή οχι, του πιο φιάσκου δημοψηφίσματος όλων των εποχών. Που μας χώρισε για άλλη μια φορά. Είμαστε ορφανά. Δεν γνωρίζουμε ποιοι είμαστε. Παπαγαλίζουμε. Αυτό μας έκανε έρμαια τόσα χρόνια και μπαλάκι όλων. Και τώρα κάποιοι ίσως ξυπνήσαμε. Βέβαια η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη αρχίσει. Και επειδή θυμάμαι μια φράση που λέει “καλά στερνά”, όσο μακάβριο και απαισιόδοξο κι αν ακουγεται στα αυτιά μας, αυτός είναι ο κύκλος της ζωής. Δεν εχει νόημα να πάμε κόντρα σε αυτόν. Αντιθέτως προσεύχομαι, αν έχουμε πραγματικά καταλάβει τιι μας συμβαίνει, να δείξουμε αλληλεγύη στο συνάνθρωπο μας, να βοηθήσουμε με όποιο τρόπο έχουμε, και να διασφαλίσουμε τα πνευματικά μας δικαιώματα, και εννοώ όλη την λογοτεχνική, μουσική και καλλιτεχνικά μας παιδεία και παράδοση ώστε να την προάγουμε με τον καλύτερο τρόπο για να φύγουμε απο αυτόν τον κόσμο αφήνοντας καλούς σπόρους για τις επόμενες γενιές της ανθρωπότητας. Κι αυτό να ρέει, να μην μπλοκάρεται απο το άγχος της υστεροφημιας : επειδη δηλαδη όλος ο δυτικός πολιτισμός στηρίχτηκε στην Αρχαια Ελλάδα να πρέπει να έχουμε το κόμπλεξ να έχουμε την ιδια επιρροή και αντίκτυπο στην ανθρωπότητα. Γιατί αυτό το κόμπλεξ κατωτερότητας μας ταλαιπώρησε ψυχολογικά αιώνες… Ειλικρινά ειναι γραφικό να λέμε και να ξαναλέμε στους εαυτούς μας για τους ξένους λαούς την ατάκα “οταν εσείς ήσασταν πάνω στα δέντρα και μαζεύατε καρπούς, εμείς είχαμε τον Σωκράτη, και τον Πλάτωνα”. Ας βγουμε απο την πλάνη μας επιτελους. Μόνο έτσι θα στηριχτούμε στα πόδια μας και θα γίνουμε αλληλλέγγυοι και θα προσπαθούμε μέχρι το τελος. Γιατί μόνο έτσι θα ελευθερωθούμε…
Περίεργο συναίσθημα ή νοσταλγία… έχει αυτή τη γλυκόπικρη γεύση… Σε γυρίζει πίσω…
Τις στιγμές που νοσταλγούμε, το παρελθόν χρωματίζεται από τη μνήμη μας πιο ρόδινο και συχνά πιο θετικό από ότι το παρόν. Ένα μέρος όπου έχουμε ξαναβρεθεί, μια παλιά φωτογραφία, ένα τραγούδι, ένα άρωμα… ακόμα κι ένα φύλλο που πέφτει ένα φθινοπωρινό απόγευμα μπορεί να μας κάνει να ξαναζούμε στιγμές από τη ζωή μας…
Τελικά, η νοσταλγία μας κάνει καλό ή κακό; Αναρωτήθηκα και έψαξα να δω τι λέει η έρευνα…
Το ξέρατε ότι μέχρι και το 19o αι., η νοσταλγία θεωρούνταν ασθένεια, η οποία μάλιστα περιοριζόταν αποκλειστικά στον Ελβετικό πληθυσμό; «Τα συμπτώματα – που περιλάμβαναν ξέσπασματα σε θρήνο, καρδιακές αρρυθμίες και ανορεξία- αποδίδονταν σε δαίμονες που κατοικούσαν στον εγκέφαλο, σε οξεία διαφοροποίηση της ατμοσφαιρικής πίεσης με αποτέλεσμα την αναστάτωση του νευρικού συστήματος, ή στον αδιάκοπο μεταλλικό ήχο από τα κουδούνια των αγελάδων των ελβετικών Άλπεων που κατέστρεφαν το ακουστικό τύμπανο και τα εγκεφαλικά κύτταρα (Sedikides et al., 2008)
Ευτυχώς σήμερα ξέρουμε ότι δεν υποφέρουν μόνο οι Ελβετοί από νοσταλγία αλλά και ότι οι περισσότεροι νιώθουμε νοσταλγία σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Έχει βρεθεί ότι το 80% των ανθρώπων αισθάνονται νοσταλγία τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα.
Και παρόλο που έχει και την επώδυνη πλευρά της – αυτό το γλυκόπικρο που λέγαμε – οι ψυχολόγοι έχουν εστιάσει στη θετικά οφέλη που μπορεί να έχει στην ψυχολογία μας και που – προς σχετική μου έκπληξη – είναι πολλά και σημαντικά:
Φαίνεται λοιπόν ότι:
Η νοσταλγία μας κάνει πιο αισιόδοξους για το μέλλον.
Αυτή η αισιοδοξία συνδέεται με δύο άλλους παράγοντες. Καταρχήν, η νοσταλγία μας κάνει να νιώθουμε από κοινωνική άποψη πιο συνδεδεμένοι με τους άλλους, ίσως γιατί οι εμπειρίες μας πάντα έχουν σαν επίκεντρο τον εαυτό μας – περιστοιχισμένο από σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας. Αυτή η κοινωνική σύνδεση ενισχύει τα θετικά συναισθήματα που νιώθουμε για τον εαυτό μας. Και η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης αυξάνει στη συνέχεια τα συναισθήματα αισιοδοξίας. Με αυτήν την έννοια, το συναίσθημα της νοσταλγίας μπορεί να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας όταν τα πράγματα είναι δύσκολα και μπορεί να νιώθουμε ότι ποτέ δε θα βελτιωθούν. Εστιάζοντας σε θετικές εμπειρίες, μπορούμε να νιώσουμε πιο συνδεδεμένοι με τους άλλους, και να αντλήσουμε τους πόρους που χρειαζόμαστε για να είμαστε πιο αισιόδοξοι για το μέλλον.
Η νοσταλγία δίνει νόημα στη ζωή μας.
Ανακαλώντας και ξαναζώντας στιγμές από το παρελθόν νιώθουμε ότι η ζωή μας έχει ρίζες και συνοχή, κάτι που μας κάνει να αισθανόμαστε καλά για τον εαυτό μας. “Η νοσταλγία εξυπηρετεί μια κρίσιμη υπαρξιακή λειτουργία”, λέει η Dr Routledge. “Μας φέρνει στο νου αγαπημένες εμπειρίες που μας διαβεβαιώνουν ότι είμαστε άτομα που αξίζουν και που έχουν ζωές με νόημα”. Και επισημαίνει ακόμη ότι, σύμφωνα με την έρευνα οι άνθρωποι που τακτικά βιώνουν νοσταλγία καταφέρνουν καλύτερα να αντιμετωπίσουν ανησυχίες σχετικά με το θάνατο».
Η νοσταλγία μας φέρνει πιο κοντά.
Τα ζευγάρια νιώθουν μεγαλύτερη εγγύτητα και νιώθουν πιο χαρούμενα όταν μοιράζονται νοσταλγικές αναμνήσεις.
Η νοσταλγία μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τις «μεταβάσεις».
Η Erica Hepper, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του Surrey στην Αγγλία και οι συνεργάτες της βρήκαν ότι τα επίπεδα της νοσταλγίας τείνουν να είναι υψηλότερα στους νεαρούς ενήλικες, πέφτουν κατά τη διάρκεια της μέσης ηλικίας και αυξάνονται στους ηλικιωμένους. Φαίνεται ότι η νοσταλγικότητα μας βοηθάει να περάσουμε πιο ομαλά από το ένα ηλικιακό στάδιο στο άλλο. Οι νεαροί ενήλικες που εγκαταλείπουν το πατρικό τους για να σπουδάσουν ή και να ξεκινήσουν την επαγγελματική τους ζωή, συχνά ανακαλούν οικογενειακές εμπειρίες από την παιδική τους ηλικία, γιορτές, διακοπές, σχολικές φιλίες… κ.ο.κ.
Η νοσταλγία μας κάνει (κυριολεκτικά!) να νιώθουμε ζεστασιά.
Η έρευνα έχει δείξει ότι όταν οι άνθρωποι ακούν τραγούδια που τους θυμίζουν παλιές εμπειρίες όχι μόνο αισθάνονται νοσταλγία αλλά νιώθουν, σε σωματικό επίπεδο, πιο ζεστοί… Κι ακόμη, ότι τα συναισθήματα νοσταλγίας είναι πιο συχνά τις κρύες μέρες.Αυτή η σύνδεση νου-σώματος, σύμφωνα με τον Dr. Wildschut μπορεί να είχε μια εξελικτική αξία. «Αν επιστρατεύεις μια ανάμνηση που σε βοηθάει σε σωματικό επίπεδο να νιώσεις πιο άνετα, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα δείγμα μιας εκπληκτικής και σύνθετης ικανότητας προσαρμογής, που έχει συμβάλλει σημαντικά στην επιβίωση του ανθρώπου».
Όπως λέει και ο Dr Sedikidis, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με την έρευνα σχετικά με τη νοσταλγία, δεν έχει νόημα να εστιάζουμε στη σύγκριση ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν. Κάτι τέτοιο μάλλον δεν μας βοηθάει… Αν όμως εστιάσουμε στο παρελθόν με έναν υπαρξιακό τρόπο – αναγνωρίζοντας ότι κάθε στιγμή της ζωής μας ήταν μοναδική και ανεπανάληπτη, χωρίς να τη συγκρίνουμε με ο,τιδήποτε άλλο τότε μπορούμε να την απολαύσουμε και να αντλήσουμε από αυτήν νόημα και ψυχική δύναμη για τη συνέχεια.
Μμμ… φαίνεται τελικά ότι όχι μόνο η νοσταλγία μπορεί να επιδράσει θετικά επάνω μας αλλά ότι είναι και ένας μηχανισμός απαραίτητος για τη σωματική αλλά και την ψυχική μας επιβίωση.
