Η σύγχρονη ψυχολογία έχει δημιουργήσει κατηγορίες στις οποίες εντάσσονται οι σχέσεις ανάμεσα σε μητέρα και κόρη. Κολλητές φίλες, αδερφές, αλλαγή ρόλων, σύγκρουση προσωπικοτήτων είναι κάποιες από αυτές που θα αναλύσουμε μέσα από τη συγκεκριμένη ενότητα. Σε κάθε περίπτωση θα «φωτίσουμε» τα θετικά σημεία, θα επισημάνουμε τα αρνητικά και θα δώσουμε μια κατεύθυνση, ώστε οι σχέσεις μητέρας- κόρης να βελτιωθούν ή ακόμη και να αποκατασταθούν.
 «Κολλητές» φίλες
Είναι πολύ εύκολο να αναγνωρίσει κάποιος αυτό το χαρακτηριστικό της σχέσης, αφού μητέρα και κόρη μοιράζονται μυστικά και εμπειρίες και λειτουργούν σαν δυο πολύ καλές, «κολλητές» φιλενάδες.
Το θετικό είναι πως και οι δύο λειτουργούν με ισότιμους όρους ανταγωνισμού και η κόρη διδάσκεται από τη μητέρα της πώς να έχει αυτοπεποίθηση, ενώ η μητέρα παίρνει από την κόρη λίγη από την ξεγνοιασιά της. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η καθηγήτρια της γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Georgetown στην Ουάσιγκτον, Deborah Tannen, «από την άποψη αυτή πρόκειται για μια σχέση που στηρίζεται στην υγιή επικοινωνία και τον εποικοδομητικό ανταγωνισμό».
Το αρνητικό είναι πως κάποιες στιγμές τα όρια χάνονται κι όταν η κόρη έχει ανάγκη από τη μητέρα της, εκείνη δεν μπορεί να φερθεί ως γονιός ή το αντίθετο. Όταν η μητέρα- φίλη πρέπει να σταθεί δίπλα στην κόρη της ως μητέρα- γονιός, τότε η κόρη δεν της δίνει την απαραίτητη σημασία, επειδή ακριβώς δεν την έχει νιώσει ως γονιό αλλά ως φίλη της.
Επιπλέον, εξαιτίας της φιλικής σχέσης είναι πολύ πιθανόν η μητέρα να θέσει σε κίνδυνο, άθελά της, τη σχέση της κόρης με τον πατέρα της. Για παράδειγμα, όσο φυσικό είναι η κόρη να συζητάει με τη μητέρα- φίλη της τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στις ερωτικές της σχέσεις, άλλο τόσο περίεργο (ή αφύσικο αν προτιμάτε) είναι η κόρη να ακούει τα παράπονα της μητέρας για τον πατέρα της.
Προκειμένου να βελτιωθούν οι σχέσεις τους, θα πρέπει πρωτίστως η μητέρα να βάλει όρια και να ξεκαθαρίσει τις θέσεις, κάνοντας σαφείς τους ρόλους και τις υποχρεώσεις της κάθε μιας. Η μητέρα είναι εκείνη που θα διατηρήσει τις ισορροπίες, που θα επιδιώξει και θα εξασφαλίσει την ιδανική επικοινωνία με την κόρη της. Ταυτόχρονα, θα γίνει η ίδια και ένα πρότυπο συμπεριφοράς για την κόρη της, όταν γίνει κι εκείνη με τη σειρά της μητέρα.
Αδερφική σχέση
Όταν κυκλοφορούν μαζί στον δρόμο, όλοι νομίζουν πως είναι αδερφές. Μπορεί να μην βλέπουν, για παράδειγμα, κάθε βράδυ ταινίες στο dvd- player έχουν, όμως, μια ιδιαίτερη σύνδεση και επικοινωνία.
Το θετικό είναι πως τους αρέσει η επικοινωνία που έχουν και παρόλη τη διαφορά ηλικίας χαίρονται που μπορούν και καταλαβαίνουν η μία τον χαρακτήρα της άλλης.
Το αρνητικό είναι πως στη συγκεκριμένη κατάσταση υπάρχει και η αντιπαλότητα που ισχύει ανάμεσα στα αδέρφια του ιδίου φύλου. Πάντα θα υπάρχει ή θα υποβόσκει το συναίσθημα του ανταγωνισμού, το οποίο, επειδή ακριβώς λαμβάνει χώρα μέσα στον στενό οικογενειακό κύκλο, εντοπίζεται και καταστέλλεται πολύ γρήγορα.
Το πρόβλημα αρχίζει να μεγεθύνεται, όταν η κόρη συγκρίνει τον εαυτό της με τη μητέρα της και διαπιστώνει πως «υπολείπεται» αυτής. Για παράδειγμα, η κόρη μπορεί να νιώσει πως η μητέρα της είναι καλύτερη, εξυπνότερη, ομορφότερη και πιο επιτυχημένη από την ίδια.
Η λύση του προβλήματος βρίσκεται και πάλι στα… χέρια της μητέρας, η οποία θα προσπαθήσει να μετριάσει τα όποια ανταγωνιστικά συναισθήματα υπάρχουν, θα ενθαρρύνει την κόρη της και θα είναι υποστηρικτική στις όποιες αποφάσεις πάρει. Τέλος, θα πρέπει και οι δύο να επιδιώξουν να καταλάβουν η μια τις δυνατότητες της άλλης.
Εάν τα πράγματα χειροτερεύουν, τότε λίγη απόσταση (εάν βεβαίως αυτή είναι εφικτή) θα κάνει καλό σε μητέρα και κόρη. Ο χρόνος που θα περάσουν χώρια θα τις βοηθήσει να σκεφτούν τα γεγονότα πιο καθαρά και όταν ξανασμίξουν, θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν και να επαναπροσδιορίσουν τα όρια της σχέσης τους.
Αλλαγή ρόλων
Η αλλαγή των ρόλων, όταν δηλαδή η κόρη παίρνει τον ρόλο της μητέρας, συμβαίνει κυρίως είτε για λόγους υγείας, όταν η μητέρα έχει την απόλυτη ανάγκη από τη φροντίδα της κόρης της, είτε για οικονομικούς λόγους, όταν η κόρη υποχρεώνεται να εργαστεί για να προσφέρει οικονομική βοήθεια στη μητέρα της. Ακόμη, όταν λόγω ηλικίας η νεαρή μητέρα δεν έχει αναλάβει τις ευθύνες της και αναγκάζεται να πάρει στα χέρια της τα «ηνία» της ζωής η κόρη.
Το θετικό είναι πως στην περίπτωση που η μητέρα αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας, η σχέση μητέρας- κόρης βελτιώνεται, ενώ «και οι δυο πλευρές αποδέχονται τις θέσεις τους», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο βιβλίο «Μητέρες και κόρες: ανάμεικτα συναισθήματα», η καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Purdue στο West Lafayette, Indiana, Caren Fingerman.
Το αρνητικό είναι πως όταν η κόρη, αντί της μητέρας, παίρνει τη σκυτάλη της ζωής στα χέρια της, βρίσκεται αντιμέτωπη με πολλή και σκληρή δουλειά, με πολλές απαιτήσεις και αβεβαιότητα. Υπάρχει εκνευρισμός και ένταση, καθώς η κόρη είναι μόνη της και δεν μπορεί να πάρει βοήθεια από τη μητέρα της.
Για να βελτιωθεί η σχέση, θα πρέπει η κόρη να είναι λιγότερο κυριαρχική στη μητέρα και η μητέρα λιγότερο «αδύναμη». Η επικοινωνία των δύο γυναικών είναι, για πολλοστή φορά, το μυστικό της επιτυχημένης και ισορροπημένης σχέσης. Η μητέρα ενθαρρύνει και βοηθάει με τον τρόπο της την κόρη της και η κόρη αφήνει «χρόνο και χώρο» στη μητέρα. Όταν η μια λειτουργεί συμπληρωματικά της άλλης, τότε έχει επιτευχθεί ο στόχος.
Σύγκρουση προσωπικοτήτων
Πολύ πιθανόν η μια να είναι πεισματάρα και η άλλη όχι, η μια να είναι ισχυρογνώμων και η άλλη όχι. Το σίγουρο, πάντως, είναι πως… «τρώγονται σαν τον σκύλο με τη γάτα».
Το θετικό που υπάρχει στη συγκεκριμένη σχέση, είναι πως από τις διαφωνίες και τις συγκρούσεις βγαίνει, τις περισσότερες φορές, κάτι καλό.
Το αρνητικό είναι πως η κόρη βρίσκεται σε σύγχυση σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά της και τις αντιδράσεις τόσο στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό. Νιώθει πως είναι ανίσχυρη και πως η μητέρα της ίσως και να την αγνοεί, επειδή δεν είναι όπως εκείνη θα ήθελε.
Για να επανέλθει η ισορροπία στη σχέση των δύο γυναικών, θα πρέπει η μητέρα να υποτιμήσει λίγο τις δυνατότητές της και να τονίσει τα ταλέντα και τις δεξιότητες της κόρης της. Από την πλευρά της, η κόρη θα πρέπει να ακούει τις συμβουλές της μητέρας της, ακόμη και εάν δεν πρόκειται να τις τηρήσει. Η σχέση μητέρας- κόρης θα βελτιωθεί σημαντικά, εάν η μια κάνει ένα βήμα πίσω και η άλλη ένα βήμα μπροστά.

β.  τζαβελλα